تفاوت انتخاب رشته با آزمون و سوابق تحصیلی
موضوع تأثیر سوابق تحصیلی در کنکور سراسری بحث جدیدی نیست و چندین سال است که به اصرار آموزش پرورش و کارشناسان این حوزه برای حذف تدریجی کنکور سراسری انجام می‌گیرد و در حال حاضر تأثیر نمرات نهایی امتحانات دو سال پایانی دانش‌آموزان در دبیرستان به‌صورت مستقیم در نتیجه‌ی کنکور داوطلبان تأثیرگذار بوده است.
پیرو همین تغییرات، چندین سال است که سازمان سنجش و دانشگاه‌های کشور این امکان را برای دانش‌آموزان فراهم ساخته‌اند تا بتوانند بدون شرکت در آزمون کنکور در رشته‌ی موردنظر خود ثبت‌نام کرده و تحصیل کنند و هرسال بر ظرفیت و رشته‌های انتخابی این نوع ثبت‌نام اضافه می‌شود.
در واقع در این حالت به سوابق تحصیلی فرد یعنی معدل او توجه می‌شود و نمره‌ی معدل او در روند انتخاب توسط دانشگاه‌ها معیار و ملاک انتخاب قرار می‌گیرد. ما در این مطلب می‌خواهیم پیرامون این موضوع و تفاوت‌های آن با انتخاب رشته بر اساس آزمون صحبت کنیم.
✅ انتخاب رشته بر اساس نمره آزمون
در انتخاب رشته‌ی عادی که چندین سال است داوطلبین کنکور به این طریق انتخاب خود را انجام می‌دهند، سازمان سنجش و دانشگاه‌های کشور انتخاب خود را با بررسی نمره‌ی آزمون جلسه‌ی کنکور هر فرد مشخص می‌کنند.
البته در سال‌های اخیر تأثیر نمره‌ی معدل در این انتخاب گنجانده شده و هر ساله نیز درصد آن افزایش می‌یابد به‌طوری‌که تأثیر میزان سوابق تحصیلی از ۱۵ به ۲۵ و سپس ۳۰ درصد در حال حاضر رسیده است و سهم بالایی در قبولی داوطلبین دارد. در صورت عدم وجود تأثیر مثبت، ملاک نمره‌ی کل حاصل از آزمون و میزان تأثیر قطعی سوابق تحصیلی دیپلم و پیش‌دانشگاهی خواهد بود.
✅ انتخاب رشته بر اساس سوابق تحصیلی
بر اساس مصوبات انجام‌گرفته در سال ۱۳۹۲ تصمیم گرفته شد تا ۸۵ درصد از ظرفیت پذیرش دانشجو در کل کشور در تمامی زیر نظام‌های آموزش عالی صرفاً بر اساس سوابق تحصیلی با ملاک معدل کتبی دیپلم داوطلبان و بدون نیاز به شرکت در کنکور انجام شود.
از زمان اجرایی شدن این مصوبه هر ساله دانش‌آموزان زیادی با توجه به سوابق تحصیلی و بدون آزمون وارد دانشگاه می‌شوند که این روند رو به افزایش است، به‌طوری‌که امسال در سال ۱۳۹۸ ظرفیت پذیرش بر اساس سوابق تحصیلی تعداد ۵۹۶ هزار ۸۸ نفر بوده است.
✅ انتخاب رشته بدون آزمون چگونه انجام می‌گیرد؟
در این نوع انتخاب رشته، داوطلب نیازی به شرکت در آزمون کنکور ندارد و می‌تواند با توجه به نمره‌ی معدل خود انتخاب رشته کند. در این حالت معیار و ملاک نمره‌ی معدل وی خواهد بود. یکی از مهم‌ترین تغییرات کنکور ۹۸ جدا شدن دفترچه‌ی انتخاب رشته‌های با آزمون و بدون آزمون سراسری ۹۸ است.
در این نوع ثبت‌نام و انتخاب رشته دفترچه‌ای جداگانه دارد و افراد می‌توانند در رشته‌ها و دانشگاه‌های شهرهای مختلف انتخاب رشته انجام دهند و در نهایت فقط در یکی از رشته‌هایی که قبول شده‌اند می‌توانند ثبت‌نام کرده و ادامه تحصیل دهند. در این نوع انتخاب لازم نیست داوطلب حتماً در کنکور ثبت‌نام کند یا در آزمون حضور داشته باشد.
✅ رشته‌های بدون آزمون کنکور سراسری
هر ساله در دفترچه‌ی انتخاب رشته‌ی کنکور سراسری شاهد ارائه‌ی بیش از ۸۵ درصد رشته محل، بر اساس سوابق تحصیلی هستیم که لازم است داوطلبان متقاضی رشته‌های بدون کنکور دوره‌های روزانه، نوبت دوم (شبانه)، پردیس خودگردان، پیام نور، غیرانتفاعی، علمی کاربردی و دانشگاه آزاد برای اطلاع از لیست رشته محل‌های بدون آزمون، دفترچه‌ی انتخاب رشته‌ی بدون آزمون کنکور سراسری را مطالعه کنند.
با مشاهده و بررسی لیست رشته‌های بدون آزمون ارائه شده متوجه می‌شویم که بیشتر رشته محل‌ها به‌جز رشته محل‌های پرطرفدار گروه پزشکی و پیراپزشکی بدون کنکور هستند.
یعنی داوطلبان متقاضی رشته‌های پزشکی، دندانپزشکی، داروسازی و پیراپزشکی فقط از طریق کنکور سراسری می‌توانند در این رشته‌ها تحصیل کنند اما سایر رشته‌های گروه تجربی به صورت بدون کنکور نیز ارائه می‌شوند.
در رشته‌ی علوم ریاضی نیز رشته‌های برتر در دانشگاه‌های مهم کشور در این لیست قرار ندارند. در گروه انسانی نیز باید گفت بیشتر رشته‌ها حتی رشته‌های پرطرفدار این گروه آزمایشی نیز در این لیست هستند.
انتخاب صحیح و اصولی رشته تحصیلی
✅ تفاوت‌ها و شباهت‌های انتخاب رشته‌ی با آزمون و بی آزمون
در انتخاب رشته‌ی با آزمون داوطلب باید بتواند نمره‌ی کافی برای رشته و محلی که قصد تحصیل در آن را دارد به دست آورد یعنی صرفاً نمره‌ی امتحانی وی روی انتخابش تأثیر دارد.
در انتخاب بدون آزمون فرد می‌تواند با شرکت در آزمون یا حتی بدون شرکت در کنکور از این نوع انتخاب استفاده کند و اگر معدل خوبی داشته باشد می‌تواند در رشته‌ای که علاقه دارد تحصیل کند.
بیشتر دانشگاه‌ها و رشته‌های برتر و از جمله رشته‌های پزشکی و پیراپزشکی در لیست رشته‌های انتخابی بدون آزمون قرار ندارند و داوطلبین باید در صورت علاقه‌مندی به این رشته‌ها در کنکور شرکت کرده و قبول شوند. باید گفت برای رشته‌ها و دانشگاه‌های برتر انتخاب رشته بر اساس سوابق تحصیلی صورت نمی‌گیرد.
پذیرش در رشته‌های با کنکور سراسری ۹۸ و سال‌های گذشته، بر اساس ناحیه و قطب بومی انجام می‌گیرد، اما انتخاب رشته بر اساس سوابق تحصیلی در سال ۹۸ یک تفاوت بزرگ دارد و آن تفاوت این است که دیگر ناحیه و قطب بومی در انتخاب رشته‌های بر اساس سوابق تحصیلی ۹۸ تأثیری ندارد و کل داوطلبان کشور، برحسب نوع سهمیه‌ی منطقه خود شانس یکسانی برای قبولی در دانشگاه خواهند داشت.
یک تفاوت بزرگ این نوع انتخاب رشته که امسال یعنی در سال ۹۸ اعمال شده است این است که یک دفترچه برای داوطلبین گروه‌های پنج‌گانه‌ی آزمایشی ارائه شده است. این بدین معنی است مثلاً داوطلبین رشته‌ی ریاضی می‌توانند رشته‌های علوم تجربی یا سایر گروه‌ها را انتخاب کنند.
بنابراین دانش‌آموزان گروه‌های آموزشی مختلف می‌توانند، در انتخاب رشته صرفاً بر اساس سوابق تحصیلی رشته‌های گروه‌های آزمایشی دیگر را هم انتخاب کنند.
انتخاب رشته بر اساس سوابق تحصیلی ۹۸ و انتخاب رشته با کنکور سراسری ۹۸ به صورت جداگانه برگزار می‌شود. به‌این‌ترتیب درمجموع هر داوطلب امکان انتخاب ۲۵۰ کد رشته را خواهد داشت. ۱۵۰ انتخاب برای رشته‌های با آزمون و ۱۰۰ انتخاب برای رشته‌های بر اساس سوابق تحصیلی.
دانشگاه‌ها و مؤسسات آموزشی انتخاب خود را ابتدا بر اساس معدل داوطلبان از بیشترین معدل به کمترین معدل، و سپس با توجه به نوع دیپلم و رشته‌ی انتخابی تا سقف پذیرش در هر یک از سهمیه‌ها، طبقه‌بندی می‌کنند.
۲۰ درصد ظرفیت پذیرش رشته‌های بدون کنکور سراسری ۹۸، روزانه و ۵۰ درصد مربوط به دوره‌های شبانه است اما بیشتر ظرفیت رشته‌های دارای شهریه به پذیرش بر اساس سوابق تحصیلی اختصاص داده شده است.
