شغل شما مقدم بر انتخاب رشته تحصیلی‌تان: از زبان رئیس مرکز مشاوره دانشگاه تهران بشنوید
یکی از معضلات اصلی موجود در کشور ما انتخاب رشته تحصیلی براساس رتبه‌ی کنکور است. بسیاری از ورودی‌های دانشگاه بدون هیچ تحقیقی، وارد یک حوزه جدید می‌شوند و آینده‌ی خود را به دست سرنوشت می‌سپارند. در این مطلب می‌خواهیم راجه به یک سوال بسیار مهم صحبت کنیم؟ اول “کار یا درس؟”
اما آیا این‌که دانش‌آموزان به ندرت در مورد رشته‌ی تحصیلی خود تحقیق می‌کنند، حقیقت دارد؟
متاسفانه این موضوع حقیقت دارد. حمید پیروی رئیس مرکز مشاوره دانشگاه تهران اخیرا در مصاحبه‌ای با خبرگزاری فارس، آمار و ارقام دقیقی در این مورد مطرح کرد.
براساس گفته‌های وی به صورت میانگین حدود ۲۲ درصد از دانشجویان کشور نسبت به رشته‌ای که انتخاب کرده‌اند، بی‌علاقه هستند.
کار یا درس
طبق پژوهشی که از سال ۹۴ تا ۹۶ درباره رفتارهای دانشجویان سراسر کشور انجام شده است که به ترتیب در سال‌های ۹۴، ۹۵ و ۹۶ حدود ۲۲ و نیم درصد، ۱۲ و نیم درصد و ۲۲ درصد دانشجویان ورودی جدید احساس عدم علاقه به رشته تحصیلی را ابراز کردند که به صورت میانگین می‌توان گفت حدود ۲۱ تا ۲۲ درصد دانشجویان به رشته تحصیلی خود علاقه ندارند که رقم بسیار بالایی محسوب می‌شود.
در استان تهران که چند دانشگاه برتر کشور از جمله دانشگاه شریف، دانشگاه تهران و دانشگاه امیرکبیر حضور دارند و دانشجویان تاپ کنکور فرصت انتخاب بیشتر و فرصت شغلی بیشتر داشته‌اند به ترتیب در سال‌های ۹۴، ۹۵ و ۹۶ حدود ۱۶ درصد، ۱۰ درصد و ۱۹ درصد دچار بی‌علاقگی تحصیلی بوده‌اند که این آمار نشان می‌دهد موضوع در استان تهران هم جدی است.
آیا کشورهای دیگر نیز با این معضل دست و پنجه نرم می‌کنند؟
بله، این معضل در همه جای دنیا وجود دارد و بسیارند افرادی که در حین تحصیل و یا بعد از اتمام تحصیلات، جهت تغییر رشته اقدام می‌کنند. اما آمار بی‌علاقه‌ای نسبت به رشته تحصیلی در کشورهای دیگر بسیار کمتر از کشور ماست.
حمید پیروی دلیل اصلی این موضوع را مدرک گرایی در کشور خودمان می‌داند. وی می‌گوید:
خانواده، جامعه و سیستم ما مدرک گرا است، اگر امروز بخواهیم کسی را استخدام کنیم نمی‌پرسیم چه مهارتی داری، می‌پرسیم چه مدرکی داری؟
اما در کشورهای خارجی این‌گونه نیست، چرا که افراد بسیاری را در آن‌جا می‌توان یافت که بدون تحصیلات توانسته‌اند به موفقیت‌های بزرگی دست پیدا کنند، شغل محبوب خود را داشته باشند و از موقعیت اجتماعی بالایی برخوردار باشند.
آن‌ها انتخاب شغل را بر انتخاب رشته تحصیلی مقدم می‌دانند، چرا که شما تحصیل می‌کنید تا تخصص بدست بیاورید و در شغل آینده خود و کسب درآمد از آن بهره بگیرید. آن‌ها از کودکی به دنبال شناخت علایق خود هستند تا بتوانند مهارت‌هایی را در راستای علایق خود کسب کنند.
اما در کشور ما رتبه و مقایسه‌های نادرست سبب شده که میزان بی‌علاقگی به رشته تحصیلی به حداکثر میزان خود برسد.
این بی‌علاقه‌ای به رشته تحصیلی نه تنها به دوره‌ی لیسانس محدود نمی‌شود، بلکه بی‌علاقه‌ای به رشته‌ی تحصیلی در میان دانشجویان ارشد و دکترا نیز به میزان بالا وجود دارد. براساس آماری که حمید پیروی ارائه کرده است: در سال ۹۶ حدود ۱۷ و نیم درصد از دانشجویان تحصیلات تکمیلی کشور از رشته تحصیلی خود ابراز بی‌علاقگی کرده‌اند که رقم جدی است.
افرادی که نسبت به رشته خود بی‌علاقه هستند، چه کاری باید انجام دهند؟
هر وقت ماهی را از آب بگیرید، تازه است. شما نمی‌توانید تمام عمرتان را با حوزه‌ای سر کنید که به آن علاقه‌ای ندارید. البته این احتمال وجود دارد که شغلی متفاوت با رشته تحصیلی‌تان به دست آورید، اما اگر به دنبال مشاغل حرفه‌ای هستید و می‌خواهید از زمان خود به بهترین شکل ممکن استفاده کنید، می‌بایست برای تطابق تحصیلی و شغلی خود برنامه‌ریزی داشته باشید.
اولین کاری که باید انجام دهید، اینست که مطمئن شوید علاقه‌ای به رشته تحصیلی کنونی خود ندارید و در این حوزه قادر به تبدیل استعدادهایتان به مهارت نیستید. در مرحله‌ی بعد رشته‌ی مورد علاقه خود را پیدا کنید و برای ورود به آن اقدام کنید.
چگونه رشته مورد علاقه خود را بیابید، بدون این‌که اشتباه کنید!
برای این‌کار باید به سراغ مشاوران تحصیلی و شغلی بروید. تست‌های روانشناسی این مشاوران و تجربه سال‌ها فعالیت آن‌ها می‌توانند شناخت شما را از خودتان تقویت کنند و پیشنهادات مناسبی را برای آینده شغلی شما ارائه کنند. هم‌چنین شما می‌توانید از تست‌های استعدادیابی پروفایل‌سنتر استفاده کنید تا شناخت بهتری نسبت به خودتان، مهارت‌ها و استعدادهایتان داشته باشید. به یاد داشته باشید که به هنگام انتخاب رشته باید جواب سوال کار یا درس را به وضوح برای خود مشخص کنید!
چالش‌های افرادی که می‌خواهند تغییر رشته دهند؟
براساس گفته‌های حمید پیروی مشکل اصلی این است که خانواده‌ها درباره این موضوع و بی‌علاقگی فرزندان‌شان بسیار مقاومت دارند، به این معنا که هیچ کس دوست ندارد برای مثال امتیاز مهندسی دانشگاه تهران و دانشجوی فنی بودن را از دست دهد و علوم اجتماعی یا فلسفه بخواند و خانواده‌ها این موضوع را به سختی می‌پذیرند.
اما باید بدانید زمانی‌که این اتفاق رخ می‌دهد و خانواده‌ها علایق فرزندشان را به رسمیت می‌شناسند، عملکرد دانشجو فوق‌العاده است.
با چه راهکارهایی می‌توان این معضل گریبان‌گیر را برطرف کرد؟
- باید دیدگاه دانش‌آموزان و خانواده‌های آن‌ها نسبت به انتخاب رشته و کنکور تغییر پیدا کند.
- هر کدام از دانش‌آموزان باید قبل از انتخاب رشته، شناخت کاملی از علایق، استعدادها و مهارت‌های خود داشته باشند تا بتوانند انتخاب‌های درستی را رقم زنند.
- افراد باید بدانند که در آینده می‌خواهند چه شغلی را برگزینند و رشته‌ی تحصیلی متناسب با آن را انتخاب کنند.
- به رشته‌ی تحصیلی نباید فقط به چشم مدرک نگاه کرد، بلکه افراد باید آن را همانند پلی برای رسیدن به مهارت و شغل آینده خود بدانند.
