قاضی شدن: آیا می‌دانید قاضی‌ها در دانشگاه چه رشته‌ای را انتخاب کرده‌اند؟
بیشتر دانش‌آموزان رشته علوم انسانی در آرزوی وکالت یا قضاوت در این رشته تحصیل می‌کنند. این دو رشته از رشته‌های پردرآمدی هستند که دارای بازار کار و فرصت‌های شغلی مناسبی در کشورمان می‌باشند. تحصیل و موفقیت در این مشاغل کمی سخت است. فردی که آرزوی ورود به این دو شغل را دارد باید آزمون‌ها و مصاحبات و دوره‌های زیادی را با موفقیت بگذراند تا بتواند وارد این شغل‌ها شود. ما در ادامه مطلب می‌خواهیم در مورد مهارت‌های مورد نیاز برای قاضی شدن، رشته تحصیلی و راه‌های ورود به این شغل صحبت کنیم.
✅ قاضی کیست؟
قاضی کسی است که به‌تنهایی یا به‌عنوان عضوی از هیئت قضات، مدیریت یا ریاست دادگاه را بر عهده دارد و به قضاوت می‌پردازد. قاضی از قوانین در دادگاه‌های مختلف استفاده کرده و بر روند قانونی دادگاه نظارت دارد. او اختلافات بین دو طرف دعوا را حل کرده و مذاکره بین آن‌ها یا نمایندگانشان را تسهیل می‌کند و در صورت نیاز بر اساس قوانین و مقررات نسبت به صدور حکم و دستور اجرا اقدام می‌نماید. قضاوت بر دو رکن قانون و عدالت استوار است. قضاوت در تمام دنیا از قانون‌های اساسی آن کشور نشاءت می‌گیرد اما در ایران بر اساس قوانین دین و شریعت انجام می‌گیرد.
✅ تحصیلات لازم و روش‌های قاضی شدن
قوه‌ی قضائیه در ایران از چند روش برای جذب نیرو استفاده می‌کند:
قبولی در دانشکده حقوق
این روش برای افرادی است که از طریق شرکت در کنکور سراسری در دانشکده‌ی مخصوص این قوه، به نام دانشکده‌ی علوم قضایی و خدمات اداری دادگستری قبول می‌شوند و در این دانشکده تحصیل می‌کنند. دانشجویان این دانشکده از طرف این قوه بورسیه شده و از همان ابتدا به استخدام قوه‌ی قضائیه درمی‌آیند. به همین دلیل از لحاظ آینده‌ی شغلی مشکلی برای این افراد وجود ندارد. البته کار به این آسانی نیست، برای ورود به این دانشکده نیز قوانین و شرایط خاصی نیاز است و بعد از فارغ‌التحصیلی نیز باید در آزمون اختبار، دوره‌ی کارآموزی، مصاحبه، گزینش‌های اداری و … نیز موفق شوند تا بتوانند وارد این شغل شوند.
جذب طلاب حوزه‌های علمیه
این روش مخصوص افرادی است که در حوزه‌های علمیه تحصیل می‌کنند. در این حالت قوه‌ی قضائیه از میان طلابی که شرایط لازم این شغل را دارند اقدام به جذب نیرو می‌کند.
جذب عمومی از طریق آزمون قضاوت
در این حالت قوه‌ی قضائیه اقدام به برگزاری آزمون عمومی می‌کند و از بین فارغ‌التحصیلان رشته‌ی حقوق و یا سایر رشته‌های مرتبط، به جذب افراد می‌پردازد و این افراد بعد از گذراندن دوره‌های لازم و قبولی در آزمون وارد این شغل می‌شوند.
جذب اختصاصی
در این روش قوه‌ی قضائیه از میان دانشجویان نخبه در دانشگاه‌های کشور که در رشته‌ی حقوق و رشته‌های مرتبط تحصیل می‌کنند، افرادی را که دارای معدل بالاتری هستند برای تصدی این شغل انتخاب می‌کند. این افراد نیز باید پس از جذب اختصاصی، گزینش‌های عقیدتی، سیاسی، روانشناسی و علمی را نیز با موفقیت بگذرانند. در این روش دانشگاه‌ها به دو بخش گروه اول و گروه دوم تقسیم می‌شوند. فارغ‌التحصیلان حقوق دانشگاه‌های گروه اول مانند دانشگاه علامه، تهران، بهشتی می‌توانند در دو مقطع کارشناسی و کارشناسی ارشد با معدل ۱۶ در فرایند جذب اختصاصی این شغل شرکت کنند. دانشگاه‌های گروه دوم که شامل دانشگاه تهران مرکز و علوم تحقیقات و فارغ‌التحصیلان دکتری از همه‌ی دانشگاه‌ها می‌توانند با معدل ۱۷ برای تصدی این منصب اقدام کنند.
جذب ایثارگران
روش آخر جذب ایثارگران نام دارد و از سال ۱۳۹۶ شروع شده است. در این روش ایثارگران می‌توانند بدون آزمون و به صورت اختصاصی جذب این شغل شوند. لازم به ذکر است که این جذب اختصاصی نیز با گزینش‌های عقیدتی، سیاسی، روانشناسی و علمی همراه است.
آزمون قضاوت
در حال حاضر بیشتر قضات از طریق آزمون قضاوت وارد این شغل می‌شوند. برای وارد شدن به این آزمون شما باید در یکی از رشته‌های زیر تحصیل کرده باشید:
- کارشناسی حقوق
- کارشناسی الهیات با گرایش فقه و مبانی حقوق اسلامی
- کارشناسی فقه و حقوق
- کارشناسی ارشد پیوسته معارف اسلامی و حقوق در یکی از گرایش‌ها
- کارشناسی ارشد پیوسته الهیات، معارف اسلامی و ارشاد با گرایش فقه و مبانی حقوق اسلامی
- دارا بودن مدرک سطح (۲) عمومی (فقه و اصول) یا سطح (۲) تخصصی با گرایش حقوق و قضای اسلامی برای دانش‌آموختگان حوزه‌های علمیه
بعد از قبولی در آزمون تئوری و علمی، افراد قبول‌شده باید پس از گذراندن گزینش‌های اداری وارد دوره‌ی کارآموزی شوند. طول دوره‌ی کارآموزی برای افراد با تحصیلات دانشگاهی و حوزوی متفاوت است. افراد قبول‌شده بعد از طی دوره‌ی کارآموزی باید در آزمون نهایی به نام آزمون اختبار شرکت کنند و در صورت قبولی برای آن‌ها ابلاغ قضایی صادر می‌شود.
افرادی که از این مراحل با موفقیت عبور می‌کنند و ابلاغ قضایی برای آن‌ها صادر می‌شود، مدتی در دادسراها مشغول به کار می‌شوند و ابلاغ آزمایشی دریافت می‌کنند. برای گرفتن ابلاغ قطعی باید بار دیگر در آزمون اختبار مخصوص این دوره شرکت کرده و قبول شوند. قاضی‌ها دارای پایه‌های قضایی مختلف هستند که این پایه‌ها بر اساس مدرک تحصیلی، سابقه‌ی کار، فعالیت پژوهشی، جایگاه شغلی و محل خدمت تعیین می‌شود و هر قاضی به‌طورمعمول هر ۳ سال یک‌بار می‌تواند تقاضای ارتقای پایه کند.
✅ زنان و قضاوت
تا چندین سال پیش زنان حق شرکت در آزمون‌های قضاوت را نداشتند و نمی‌توانستند وارد این شغل شوند، اما در سال‌های اخیر نیاز به قاضی زنان در دادگاه‌های خانواده باعث شده تا زنان نیز وارد این شغل شوند. زنان نیز همانند مردان می‌توانند در این آزمون‌ها شرکت کرده و مراحل بالا را بگذرانند و مشغول به کار شوند. البته در سال‌های اخیر با ایجاد شوراهای حل اختلاف در شهرها، بیشتر زنانی که در این آزمون‌ها قبول می‌شوند جذب این شوراها شده و مشغول به فعالیت می‌شوند.
✅ مهارت و ویژگی‌های لازم برای قاضی شدن
همان‌طور که می‌دانید برای موفقیت در هر شغلی به برخی مهارت‌ها بیش از بقیه نیاز است و وجود این مهارت‌ها در فرد او را به موفقیت می‌رساند. منصب قضاوت بسیار حساس است. افرادی که وارد این شغل می‌شوند باید از وجود برخی مهارت‌ها و استعدادها در وجود خود مطمئن شوند تا بتوانند در حرفه‌ی خود درست عمل کنند.
- یک قاضی باید توان استدلال، تجزیه و تحلیل و نتیجه‌گیری خوبی داشته باشد و بتواند با توجه به مدارک و گفته‌های طرفین دعوا و شاهدین، حکم لازم را صادر کند.
- یک قاضی باید از قدرت ارتباط اجتماعی بالایی برخوردار باشد تا بتواند با افراد به‌خوبی ارتباط برقرار سازد.
- یک قاضی باید شنونده‌ی خوبی باشد و با کمال آرامش بتواند به سخنان افراد با دقت گوش دهد و در تصمیمات خود از آن‌ها استفاده کند.
- یک قاضی باید شخصیتی قاطع، جسور و منطقی داشته باشد و بتواند به‌خوبی فضای دادگاه را مدیریت کند.
- یک قاضی باید از توان نوشتاری خوبی برخوردار باشد تا بتواند از این مهارت خود در رسیدگی به پرونده‌ها استفاده کند.
- یک قاضی باید راست‌گو و پیرو قانون باشد و در کار خود احساسات را کنار گذاشته و پیرو قوانین دین و عدالت باشد.
✅ فرصت‌های شغلی و بازار کار رشته قضاوت
قاضی‌ها معمولاً در سازمان‌های قضایی کشور از جمله وزارت دادگستری، دادسراها، دادگاه‌ها، شوراهای حل اختلاف و … می‌توانند مشغول به کار شوند.
✅ شخصیت‌های مناسب برای شغل قضاوت
با توجه به بررسی‌های انجام‌شده افرادی که دارای شخصیت‌های ENTJ، INTJ و ESTJ از ۱۶ تیپ شخصیتی mbti هستند، می‌توانند در این شغل موفق شوند زیرا تمام ویژگی‌های لازم برای این شغل را دارند. این افراد دارای شخصیت‌های منطقی، قاطع، تصمیم‌گیرنده، جدی در انجام کارها، هدف‌گرا و دقیق، منظم و اجتماعی هستند که برای تصدی این شغل بسیار مناسب است.
