قانون کار چیست؟ + حقوق پایه کارکنان در سال ۱۴۰۳
اواخر قرن ۱۸ و اوایل قرن نوزدهم که همزمان است با انقلاب صنعتی، طرح‌ریزی برای قانون کار نیز شکل گرفت. در واقع، پیشروان صنعت کسب وکار آن زمان در صدد این بودند که قراردادی عادلانه بین کارفرمایان و کارگران شکل بگیرد که شرایط بهترین را برای هر دو این قشر فراهم آورد. اولین کشوری که برای قانون کار اقدام کرد، کشور انگلیس بود. این اتفاقات زمانی رخ داد که در کشور ما هنوز وزارت کاری وجود نداشت، اما در ۱۳۲۵ هجری شمسی با تشکیل وزارت کار پایه‌های قانون کار در کشور ما نیز تشکیل شد.
قانون کار ما که دارایی ۲۰۳ ماده و ۲۱ تبصره است، شامل دوازده فصل است که در ادامه مشاهده می‌فرمایید.
فصل اول: تعاریف و اصول کلی
در این فصل از قاتون کار که اغلب در سال‌های مختلف یکسان تعریف شده است به معرفی کارفرما، کارگر و کارگاه پرداخته شده و عنوان شده که همگی باید مواد مطرح شده در فصول مختلف این قوانین را رعایت کنند.
فصل دوم: قرارداد کار
در فصل دوم به معرفی سایر مفاد قانون کار پرداخته می‌شود، از جمله حقوق و مزایا، ساعات کار، تعطیلی‌ها، مرخصی‌ها، محلل انجام کار،، تاریخ انعقاد قرارداد، مدت قرارداد، بازنشستگی، ازکارافتادگی، حل اختلاف و … .
فصل سوم: شرایط کار
در این بخش کلیه‌ی دریافتی‌های قانونی که کارگر باید داشته باشد، مطرح می‌گردد و تحت عنوان حق‌السعی معرفی می‌شود. تعطیلات و مرخصی‌های مجاز مشخص شده و هم‌چنین شرایط کار زنان مطرح می‌گردد. براساس مصوبه مجلس دریافتی کارگران در قانون کار ۱۴۰۳ به صورت زیر خواهد بود:
جدول حقوق و مزایا کارمندان و کارگران در سال ۱۴۰۳
بخشنامه-مزد-۱۴۰۳
فصل چهارم: حفاظت فنی و بهداشت کار
علاوه بر مباحث مربوط به قرارداد، درآمد و شرایط کار، در بندهای قانون مواردی مرتبط با دستورالعمل‌های بهداشتی مطرح شده که رعایت آنها الزامی است. این قوانین برای صیانت و حفاظت از نیروهای انسانی تدوین و تشریح گردیده است.
فصل پنجم: آموزش و اشتغال
در فصل پنجم از مفاد قانون کار به شرایط کارآموز، قراردادهای کارآموزی، تعهدات طرفین در قراردادهای کارآموزی، اشتغال، اشتغال اتباع بیگانه (اتباع بیگانه افرادی هستند که با داشتن تابعیت از کشورهای دیگر وارد کشوری دیگر می‌شوند. به همین دلیل در قانون کار با برخی از قوانین محدودیت‌هایی برای آنها در نظر گرفته شده است) و وظایف نهادهای گوناگون در قبال موارد ذکر شده مطرح گردیده است.
فصل ششم: تشکل‌های کارگری و کارفرمایی
در هر یک از شهرها و استان‌های کشور نهادهایی وجود دارند که توسط افراد شهر ایجاد و تاسیس شده‌اند، برای این‌که این نهاد از نظمی برخوردار باشند و مشخص باشد که هر نهاد چه وظایفی را بر عهده دارد، قوانینی در نظر گرفته شده است که فصل ششم از قانون کار به بررسی این موارد پرداخته است.
فصل هفتم: مذاکرات و پیمان‌های دسته‌جمعی کار
هدف از مذاکرات دسته جمعی ، پیشگیری و یا حل مشکلات حرفه‌ای یا شغلی و یا بهبود شرایط تولید یا امور رفاهی کارگران است که از طریق ضوابطی برای مقابله با مشکلات و تامین مشارکت طرفین در حل آنها و یا از راه تعیین و یا تغییرشرایط و نظایر اینها، در سطح کارگاه، حرفه و یا صنعت با توافق طرفین تحقیق می یابد.
فصل هشتم: خدمات رفاهی کارگران
همان‌طور که از عنوان این فصل مشخص است به بررسی خدماتی پرداخته می‌شود که از سوی دولت، کارفرما و سایر نهادها باید در اختیار کارکنان قرار گیرد. به عنوان مثال، قوانین مربوط به بیمه تامین اجتماعی، خدمات بهداشتی و درمانی کارگران و کشاورزان، تعاونی‌های مسکن و … .
فصل نهم: مراجع حل اختلاف
برای حل اختلافات احتمالی بین کارگر و کارفرما نیز نیازمند قوانین و نهادهایی هستیم که به این موارد رسیدگی کنند.
فصل دهم: شورای عالی کار
در وزارت کار و امور اجتماعی شورایی به نام شورای عالی کار تشکیل می شود که وظیفه آن انجام کلیه تکالیفی است که به موجب این قانون و سایر قوانین مربوطه به عهده آن واگذار شده است. در فصل دهم قانون کار به چگونگی تشکیل و اداره شورای عالی کار پرداخته می‌شود.
فصل یازدهم: جرایم و مجازات‌ها
قوانین و مجازات مربوط به افرادی که از قوانین مطرح شده در قانون کار سرپیچی می‌کنند، در فصل یازدهم مطرح می‌گردد.
فصل دوازدهم: مقررات متفرقه
سایر قوانین ضروری کار هم‌چون پایان قرارداد، برخی قوانین مربوط به پرورش و بهره‌برداری از زمین‌های کشاورزی، کارگاه‌های کوچک، تعطیلات و مرخصی‌ها در این بخش مطرح می‌گردند.
