پرسشنامه شخصیتی چندوجهی مینه‌سوتا
شخصیت مجموعه ویژگی‌هایی است که صفات منحصر به فرد و پایدار فرد را تشکیل می‌دهد. همچنین الگویی از رفتار یا نگرش است که یک فرد را از دیگری متمایز می‌کند. اختلالات شخصیت را می‌توان به عنوان مشکلاتی در نحوه درک افراد از خود و تعامل با دیگران تعریف کرد. این مشکلات منجر به ناراحتی یا مشکلات قابل توجه در عملکرد زندگی روزمره می‌شود. ابعاد شخصیت برای ارزیابی شخصیت و تشخیص اختلال‌های روانشناختی مهم هستند. ویژگی‌های شخصیتی صرف نظر از سالم بودن یا نبودن، به درمانگر کمک می‌کند تا الگوی رفتاری فرد را بشناسد و بتواند رفتارهای او را پیش‌بینی کند. همچنین شناسایی درست و کامل از فرد منجر به استفاده بهینه از منابع می‌شود. برای مثال شناخت درمان مناسب برای هر فرد می‌تواند باعث صرفه‌جویی در زمان و منابع مالی مراجع شود.
نظریه‌های مختلفی درباره شخصیت وجود دارد، اما محبوب‌ترین آنها به چهار بعد اصلی خلاصه می‌شوند: برونگرایی، روان‌رنجوری، موافق بودن و وظیفه شناسی. درونگراها افرادی خجالتی و محتاط هستند که برای شارژ شدن و احساس انرژی به زمان تنهایی نیاز دارند. برونگراها برعکس هستند، آنها از معاشرت و بودن در کنار دیگران لذت می‌برند. روان رنجورها بیش از دیگران مضطرب و بداخلاق هستند در حالی که افراد وظیفه شناس سازمان‌یافته‌تر و قابل اعتمادتر هستند.
اما ابعاد شخصیت به این ویژگی‌ها خلاصه نمی‌شوند و افراد از جهات بسیار بیشتری می‌توانند مورد بررسی قرار گیرند. آزمون‌های بیشماری برای سنجش این ویژگی‌ها طراحی شده‌اند. یکی از این آزمون‌ها، پرسشنامه شخصیتی چندوجهی مینه‌سوتا است.
معرفی پرسشنامه شخصیتی چندوجهی مینه‌سوتا
پرسشنامه شخصیت چندوجهی مینه سوتا (MMPI) به عنوان پرکاربردترین ابزار ارزیابی بالینی معرفی می‌شود که توسط متخصصان سلامت روان برای کمک به تشخیص اختلالات روانشناختی مورد استفاده قرار می‌گیرد.
پرسشنامه مینه سوتا آزمون ابتدا در اواخر دهه ۱۹۳۰ طراحی شده است. از آن پس چندین بار برای بهبود دقت و اعتبار تجدید نظر و به روز شده است. تکمیل نسخه سوم این آزمون ۶۰ تا ۹۰ دقیقه زمان می‌برد و دارای ۵۶۷ سوال درست و غلط است.
نسخه ابتدایی توسط استارک هَتِوی و مک‌کاینلی در دانشگاه مینه‌سوتا برای ارزیابی وضعیت بالینی افراد طراحی شد. این افراد با کمک مصاحبه‌های بالینی کیس‌های واقعی به این گویه‌ها دست پیدا کردند. از ویژگی‌های برجسته این آزمون مستقیم نبودن سوالات است. در واقع فرد پاسخ‌دهنده قادر به دستکاری اطلاعات خودش (چه مثبت و چه منفی) نیست. آزمون از چند جهت صحت و اعتبار پاسخ‌ها را می‌سنجد.
در سال‌های اول نقدهای زیادی به این آزمون و نمونه مورد پژوهش وارد شد. به ویژه مباحث جنسیت‌زدگی و نژادپرستی را مطرح کردند. بنابراین این گروه ۵ نسخه دیگر را در طی سالیان دراز طراحی کردند که نسخه آخر (MMPI-3) مربوط به سال ۲۰۲۰ است.
این آزمون عموماً برای تشخیص اختلالات روانپزشکی مورد استفاده قرار می‌گیرد اما گاهی در بسترهای غیربالینی مانند امور قضایی و جنایی، تشخیص صلاحیت افراد در سازمان‌ها (به ویژه برای شغل‌های حساس)، امور مربوط به حضانت، بررسی اثربخشی درمان‌ها و … استفاده می‌شود.
ابعاد پرسشنامه شخصیتی چندوجهی مینه‌سوتا
این ابزار شامل ۱۰ مقیاس بالینی است. توجه به این نکته ضروری است که بسیاری از این مقیاس‌ها با یکدیگر همپوشانی دارند و در هنگام بررسی یک فرد باید در کنار هم تفسیر شوند. بنابراین علاوه بر این مقیاس‌های بالینی بسیاری دیگر از مقیاس‌های فرعی و تکمیلی دیگری نیز طراحی شده است.
مقیاس‌های اصلی
۱. هیپوکندریا
این مقیاس برای ارزیابی نگرانی‌های نوروتیک در مورد عملکرد بدن طراحی شده است. گویه‌های موجود در این مقیاس به بهزیستی جسمی و روانشناختی از نظر فرد می‌پردازد. این مقیاس برای تشخیص افرادی طراحی شده است که احساس می‌کنند بیماری‌های آنان تشخیص داده نشده است و شدیداً نگران سلامتی خود هستند.
۲. افسردگی
افسردگی با نشانگانی همچون خلق پایین، ناامیدی از آینده، بی‌انگیزگی، نارضایتی عمومی از شرایط زندگی، بی‌لذتی و غم مشخص می‌شوند. نمرات بالا نشان‌دهنده افسردگی و نمرات متوسط نشان‌دهنده نارضایتی نسبی از شرایط است.
۳. هیستریا
این مقیاس برای تشخیص افرادی به کار برده می‌شود که شکایاتی از اختلال‌های سوماتیک و تبدیلی دارند. این افراد معمولاً با بروز استرس مشکلات جسمانی را در خود بروز می‌دهند. پس از رفع استرس مشکلات جسمی نیز مرتفع می‌شوند. اما گاهی ممکن است این مشکلات مزمن شده و پایدار باشند. این افراد اغلب آگاهی از علت ایجاد بیماری‌های جسمی خود ندارند.
۴. انحراف روانی-اجتماعی
نمرات خیلی بالا در این مقیاس نشان‌دهنده رفتارهای ضداجتماعی و مشکلاتی در توجه کردن به قوانین است. گاهی سرکش هستند و دوست ندارند از دیگران پیروی کنند. در نمرات بالاتر از متوسط ممکن است رفتارهایی مانند خودمحوری، عدم پختگی در رفتار، پرانرژی بودن و روابط سطحی را مشاهده کنیم.
۵. زنانگی-مردانگی
در مردان نمره بالا نشان دهنده علایق محدود به کلیشه‌های مردانه است. برای مثال فرد شغل‌هایی انتخاب می‌کند یا به فعالیت‌هایی علاقه دارد که در جامعه زنانه مطرح می‌شوند.
نمرات بالای زنان نیز نشان می‌دهد که فرد از نقش‌های مرسوم زنانه (مادر بودن، بچه‌داری یا خانه‌دار بودن) به سمت نقش‌ها و رفتارهای مردانه می‌رود.
۶. پارانوئید
این مقیاس برای تشخیص توهم و هذیان توطئه از ویژگی‌های اختلال پارانوئید استفاده می‌شود. افراد نسبت به دیگران حالت تدافعی دارند و بدبینی، حساسیت بالا و زودرنجی از ویژگی‌های آن‌هاست. ممکن است دیگران را سرزنش کنند یا با آنها رفتاری خصمانه داشته باشند.
افراد با نمرات بالا به دیگران مشکوک هستند و نشانه‌های توهم و هذیان در رابطه با آزار دیدن از سمت دیگران را نشان می‌دهند.
۷. ضعف روانی
ضعف روانی اصطلاحی است که برای توصیف ناتوانی در کنترل احساسات، افکار و اعمال به کار می رود. این اختلال می تواند ناشی از عوامل مختلفی مانند ضربه، ژنتیک، اختلال شخصیت یا عدم فعالیت بدنی باشد. افرادی که در تمرکز یا کنترل افکار خود مشکل دارند و یا مبتلا به اختلال وسواس فکری و عملی هستند، در این مقیاس احتمالاً نمرات بالایی می‌گیرند.
۸. اسکیزوفرنی
این مقیاس میزان علائم اسکیزوفرنی مانند دیدن یا شنیدن چیزهایی که واقعی نیستند را اندازه گیری می کند. به طور کلی توهمات شنیداری، افکار پارانوئید، گفتار نامنظم و رفتار نامنظم را بررسی می‌کند. این اختلال باعث می‌شود که ارتباط فرد با واقعیت از بین برود. باورهای و رفتارهای غیرعادی نیز از ویژگی‌های این افراد است.
۹. شیدایی خفیف
این مقیاس افراد با اختلال شیدایی را تشخیص می‌دهد. نشانگانی مانند انرژی زیاد، عدم نیاز به خواب، انجام فعالیت‌های زیاد و بدون هدف، توهم بزرگ‌بینی، توهم و پریشانی از جمله این نشانگان هستند.
۱۰. درونگرایی اجتماعی
درونگرایی اجتماعی یک ویژگی شخصیتی است که باعث می شود افراد در موقعیت‌های فردی راحتی بیشتری نسبت به محیط اجتماعی داشته باشند. از ویژگی‌های این افراد درونگرایی، افسردگی، احساس گناهکاری، اعتماد به نفس پایین، بی‌لذتی، مطیع و فرمانبردار بودن است.
مقیاس‌های فرعی
علاوه بر مقیاس‌های بالینی اصلی، بسیاری مقیاس‌های دیگر همچون مقیاس‌های هریس-لینگوز، تکمیلی، محتوایی، بحرانی وجود دارند که از ابعاد دیگری فرد را بررسی می‌کنند.
مقیاس‌های هریس لینگوز
برای تحلیل بیشتر برخی مقیاس‌های اصلی می‌توانیم به سراغ مقیاس‌های هریس لینگوز برویم. این بخش از اطلاعات می‌تواند به متخصص در تشخیص عمیق‌تر و افتراقی کمک کند. برای مثال در مقیاس افسردگی ممکن است فرد در بخش بدکارکردی‌های بدنی نمرات بالاتری کسب کند که این موضوع می‌تواند متخصص را در تشخیص افتراقی بین افسردگی و اختلالات روان-تنی یاری دهد. برای مثال زیرمقیاس‌های مربوط به افسردگی در مقیاس هریس لینگوز عبارتند از افسردگی ذهنی، کندی روانی-حرکتی، بدکارکردی بدنی، ملال ذهنی و آشفتگی فکری.
مقیاس‌های محتوایی
این مقیاس‌ها اطلاعات تکمیل‌کننده‌ای را ارائه می‌کنند که ممکن است در مقیاس‌های اصلی به طور متفاوتی بررسی شده باشند یا بررسی نشده باشند. مقیاس‌های محتوایی عبارتند از اضطراب، ترس، وسواسی بودن، افسردگی، نگرانی مربوط به سلامتی، افکار نامأنوس، خشم، بدگمانی، اعمال ضداجتماعی، رفتار تیپ الف، عزت نفس پایین، ناراحتی در روابط اجتماعی، مشکلات خانوادگی، مشکلات مربوط به کار و شاخص‌های منفی درمان.
مقیاس‌های تکمیلی
همانطور که از نام این بخش مشخص است اطلاعات دیگری که طی پژوهش‌ها بدست آمده است را به صورت اطلاعات تکمیلی در اختیار متخصص قرار می‌دهد. مقیاس‌های موجود در این بخش عبارتند از اضطراب، واپس‌رانی، نیرومندی من، سلطه‌گری، مسئولیت‌پذیری اجتماعی، ناسازگاری در دانشگاه، اختلال استرس پس از ضربه-کین، پریشانی زناشویی، خصومت، خصومت بیش کنترل شده، الکلیسم مک اندرو، پذیرش اعتیاد، استعداد اعتیاد، نقش جنسی زنانه، نقش جنسی مردانه، اختلال استرس پس از ضربه-شلنگر، پرخاش و بدون محدودیت.
کدهای دونقطه‌ای
کدهای دونقطه‌ای و سه‌نقطه‌ای در این آزمون به متخصص کمک می‌کند تا علاوه بر شناخت مقیاس‌های برافراشته توانایی مقایسه آنها را نیز داشته باشد. برای مثال اگر مراجع در مقیاس افسردگی و خودبیمارپنداری هر دو نمرات بالا گرفته باشد چه تفسیری می‌توان داشت.
اعتبار آزمون
این آزمون توانایی بالایی در تشخیص اعتبار پاسخهای شرکت‌کننده دارد. در واقع این آزمون به نحوی هوشمندانه پاسخهای تصادفی، بزرگ‌نمایی در پاسخ‌دهی و کوچک نشان‌دادن مشکلات را بررسی می‌کند. این مقیاس‌های اعتبار به متخصص کمک می‌کند تا تشخیص خود در رابطه با برافراشتگی‌ها را با دقت بیشتری انجام دهد.
نقاط ضعف
از ویژگی‌های منفی آزمون می‌توان به زمان طولانی آن اشاره کرد. بسیاری افراد ممکن است در انتهای آزمون خسته شوند و به اندازه کافی در پاسخ‌ها دقت نکنند. نسخه‌های کوتاه‌تر آزمون نیز ممکن است اطلاعات کاملی را در اختیار متخصص قرار ندهد. همچنین خودگزارش‌دهی ممکن است باعث سوگیری در نتایج آزمون شود. هرچند آزمون به طرق مختلف اعتبار آزمون را می‌سنجد اما لزوماً نمی‌توان از آگاهی فرد نسبت به ویژگی‌های شخصیتی خود مطمئن بود.
