مدرک یا مهارت؟/ کدام‌یک مهم‌تر است؟
شاید طرح این سؤال “مدرک یا مهارت” شما را نیز به فکر فرو برد. اگر مدرک مهم است چرا کارفرمایان و مدیران شرکت‌ها به دنبال مهارت‌های ما هستند و اگر مهارت مهم است چرا مجبور هستیم چندین سال از عمر خود را صرف کنکور و دانشگاه کنیم، درحالی‌که می‌توانیم زودتر به سمت شغل موردنظر خود برویم و کسب درآمد کنیم.
این یک عنوان چالش‌برانگیز است و می‌خواهیم بررسی کنیم که وجود مهارت و مدرک تحصیلی چگونه می‌تواند ما را به موفقیت برساند و کدام‌یک مهم‌تر از دیگری است. اگر شما نیز این سؤال را دارید، توصیه می‌کنیم ادامه‌ی آن را مطالعه کنید.
✅ مهارت
ما هر روز در بین سخنان خود از کلمه‌ی مهارت زیاد استفاده می‌کنیم، بدون اینکه بدانیم معنی اصلی و دقیق آن چیست. درواقع مهارت به توانایی‌هایی گفته می‌شود که در وجود فرد مانند استعداد، نهفته نیستند و در طول زمان و با تمرین و آموزش می‌توان آن‌ها را کسب کرد.
در برخی موارد حتی کسب برخی مهارت‌ها زمان زیادی را می‌طلبد و تمرین و تکرار در آموزش هر مهارت یکی از مهم‌ترین نکاتی هستند که باعث می‌شوند ما آن مهارت را به‌صورت اثرگذار یاد بگیریم. برخی از این مهارت‌ها وجود دارند که ما در شغل و تحصیل به آن‌ها نیاز بیشتری پیدا می‌کنیم و هر چه بیشتر به کسب مهارت‌های مرتبط با شغل خود بپردازیم، در آن موفق‌تر خواهیم شد.
مهارت‌ها به دو نوع مهارت‌های شغلی و مهارت‌های فردی تقسیم می‌شوند که هر دو مورد برای موفقیت در یک شغل مهم هستند.
مهارت‌های شغلی مربوط به تحصیلات، مدرک و شغل شما هستند. برای مثال در رشته‌ی طراحی و دوخت مهارت طراحی، کار با چرخ خیاطی، مهارت‌های برش و دوخت، مهارت‌های طراحی و اجرای لباس با نرم‌افزار و… مهارت‌های شغلی این رشته و شغل محسوب می‌شوند.
این مهارت‌ها بسیار مهم هستند و فرد باید در طول تحصیل به کسب آن‌ها بپردازد.
مهارت‌های فردی نیز طیف وسیعی دارند و به رابطه‌ی بین شما و دیگر افراد که در کنار آن‌ها به انجام فعالیت می‌پردازید، مربوط می‌شود. مهارت‌های ارتباطی نقش بسیار مهمی در موفقیت فرد در شغل خود، ایجاد رابطه و تعاملی دوستانه و مثبت بین افراد دارند.
این مهارت‌ها نیز قابل یادگیری هستند و افراد می‌توانند با شرکت در کلاس‌های مخصوص یا با مطالعه و تحقیق، تمرین و تکرار، آن‌ها را در وجود خود پرورش دهند و در شغل خود از آن‌ها بهره ببرند.
البته باید این نکته را ذکر کرد در برخی شغل‌ها مهارت‌های ارتباطی بسیار مهم هستند و کارفرمایان این‌گونه مشاغل علاوه بر رزومه، مصاحبه‌های حضوری نیز انجام می‌دهند تا از وجود این مهارت‌ها در افراد مطمئن شوند.
برخی از این مهارت‌ها شامل مهارت تصمیم‌گیری، مهارت سخنوری، مهارت حل مسئله، مهارت‌های ارتباط جمعی، مهارت همدلی، مهارت‌های خوب نوشتن و… هستند.
✅ مدرک تحصیلی
افراد بعد از ورود به دانشگاه و گذراندن دروس ارائه شده فارغ‌التحصیل می‌شوند و مدرکی با عنوان رشته‌ای که در آن تحصیل می‌کنند به آن‌ها اعطا می‌گردد. این مدرک نشان‌دهنده‌ی این است که فرد دارای دانش و علم در یک حیطه‌ی خاص است و می‌تواند از آن در استخدام‌ها استفاده کند.
آموختن علم مربوط به هر شغل و رشته بسیار مهم است. فرد با پایه و اساس علوم آشنا می‌شود و دانش‌های مرتبط با رشته‌ی خود را می‌آموزد. علاوه بر این فرد با ورود به فضای علمی و پژوهشی دانشگاهی امکان تجربه‌ی یک فضای متفاوت و ورود به جامعه را برای خود فراهم می‌کند.
مدرک تحصیلی فرد و دانشی که در آن تحصیل می‌کند با موفقیت فرد و زمینه‌ی شغلی او ارتباط قطعی ندارد. پس باید بدانیم تنها داشتن مدرک در یک شغل اولویت محسوب نمی‌شود و شرط کافی برای استخدام و موفقیت نیست.
مهارت‌ها و توانایی‌های لازم که فرد در طول تحصیل یا بعد از آن کسب کرده است نیز مهم هستند و در کنار مدرک تحصیلی می‌توانند برای او بهترین شرایط را فراهم آورند تا او بتواند در کمترین زمان در شغل مرتبط با مدرک خود حضور یابد و بیشترین بهره‌وری را داشته باشد.
✅ مدرک و مهارت دو اصل اساسی در موفقیت‌های شغلی
شما برای ورود به شغل موردنظر خود به مدرک مرتبط در آن شغل نیاز دارید، اما اگر به دنبال موفقیت‌های شغلی و کسب درآمد بالا هستید و می‌خواهید زودتر جذب بازار کار شوید، باید مهارت‌های لازم را در کنار مدرک تحصیلی خود داشته باشید.
به همین علت امروزه بیشتر کارفرمایان به دنبال افراد بامهارت هستند تا از این طریق هم بهره‌وری و کارایی بیشتری به دست آورند و هم از هزینه‌های اضافی و اتلاف زمان جلوگیری کنند.
برای مثال تصور کنید از فردی که مهندسی عمران خوانده است انتظار می‌رود مهارت ساخت‌وساز را به‌خوبی آموخته باشد و بتواند امور مربوط به این کار را بر عهده گیرد و درست انجام دهد. اگر فرد تحصیل‌کرده فاقد این مهارت باشد، درواقع مدرک او ارزش خود را از دست خواهد داد.
باید بگوییم در عصر امروز ما، مدرک و مهارت رابطه‌ی مستقیمی دارند و لازم و ملزوم هم هستند. شاید در این میان استثناهایی نیز وجود داشته باشند، شاید افرادی بدون مدرک و فقط با کسب مهارت نیز توانسته‌اند در حرفه‌ی خود موفق باشند، اما آموختن دانش و علم موردنیاز در یک حرفه به همان اندازه که مهارت اهمیت دارد، مهم است.
✅ جای خالی مهارت در سیستم آموزشی
در سیستم آموزشی ما متأسفانه مهارت اهمیت بالایی ندارد یا بهتر بگوییم اصلاً به مهارت‌ها توجهی نمی‌شود و صرفاً علم و دانش آن هم به‌صورت تئوری آموزش داده می‌شود که همین امر موجب شده تا افراد تحصیل‌کرده بدون اینکه به کسب مهارت‌های لازم در رشته‌ی خود بپردازند به سمت مدرک‌گرایی سوق پیدا کنند و نتیجه‌ی این امر باعث شده تا ایران جزو کشورهایی باشد که بیشترین مدرک دکتری را دارد.
بعضی دیگر از این افراد نیز به علت آگاهی نداشتن از مهارت‌ها به سمت شغل‌های غیر مرتبط با مدرک تحصیلی خود می‌روند که این امر نیز خود به معضل بزرگی تبدیل شده است.
در هر حالت عدم آگاهی دانش‌آموختگان با مبحث مهارت‌های شغلی و فردی و نبود آن در سیستم آموزشی، دست به دست داده‌اند تا میزان فارغ‌التحصیلان مدرک به دست که به دنبال شغل هستند روز به روز افزایش یابد.
تا زمانی که استخدام‌ها نیز بر اساس مدرک تحصیلی باشد و به مهارت‌ها توجهی نشود، ما شاهد کمترین بازدهی و کارایی خواهیم بود.
بهترین حالت ممکن، داشتن مدرک و پایه‌ی علمی مناسب، همراه با به دست آوردن مهارت‌های لازم در حیطه‌ی تحصیلی فرد است که می‌تواند برای او راه‌های رسیدن به موفقیت را هموار سازد. همان‌طور که در بالا نیز ذکر شد تنها کسب مهارت اهمیت چندانی ندارد، آموزش، تمرین، تکرار و تجربه‌ای که بتواند مهارت را به یک تخصص در فرد ایجاد کند از اهمیت بالاتری برخوردار است.
