دفترچه انتخاب رشته به چه دردی می‌خورد و کدام قسمت‌ها را باید بخوانید؟

پس از پایان آزمون کنکور یکی دیگر از مراحل مهم این آزمون که تأثیر مهمی در تعین کردن امکان رسیدن داوطلب به خواسته‌اش دارد انتخاب رشته صحیح است. آَشنایی با نحوه انتخاب رشته و کسب اطلاعات دقیق درباره آن مهم بوده و باعث ایجاد آرامش خاطر در داوطلب شده و همچنین از بروز اشتباهات احتمالی جلوگیری می‌کند؛ بنابراین داوطلبان باید با کسب آگاهی صحیح تلاش کنند تا با شناخت درست و با مطالعه دفترچه انتخاب رشته بهترین تصمیم را در این زمینه اتخاذ فرمایند.

در زمان انتخاب رشته باید موارد مهمی همچون رعایت ترتیب خواسته‌هایتان در هنگام درج رشته محل‌ها در فرم انتخاب رشته را رعایت نمود. این فرم دارای ۱۵۰ گزینه می‌باشد که داوطلبان می‌توانند طبق خواسته‌های خود به تعداد دلخواه تا حد مجاز اقدام به درج کد رشته‌ها فرمایند. علت اهمیت درج کد رشته‌ها با ترتیب صحیح و مطابق خواسته و علاقه شما این است که این موارد به ترتیب برسی خواهند شد و در صورت مجاز بودن شما در موردی سایر موارد برسی نخواهند شد.

✅دفترچه انتخاب رشته

در زمان انتخاب رشته یکی از مواردی که در این زمینه بسیار کمک‌کننده و بااهمیت است دفترچه انتخاب رشته می‌باشد. این دفترچه حاوی اطلاعات جامع و مهمی درباره رشته‌هایی که مدنظرتان است می‌باشد. همچنین می‌توانید با استفاده از فرم انتخاب رشته موجود در دفترچه انتخاب رشته قبل از تصمیم‌گیری و انتخاب رشته اصلی کد رشته‌های موردنظر را در این فرم درج نمایید تا به شناخت کلی از خواسته‌هایتان دست یابید.

پس از انتشار کارنامه اولیه کنکور سراسری، امکان دانلود دفترچه انتخاب رشته کنکور سراسری از طریق سایت سنجش به نشانی sanjesh.org به‌منظور مشاهده لیست رشته و ظرفیت ارائه شده دانشگاه‌های سراسری روزانه، نوبت دوم (شبانه)، پردیس خودگردان، پیام‌نور و غیرانتفاعی و آشنایی با ضوابط و قوانین انتخاب رشته در اختیار متقاضیان قرار می‌گیرد.

همچنین برای پیداکردن دیدگاه قبلی از احتمال و مطابقت تقریبی شرایطتان با قبولی در رشته‌های موردنظر می‌توانید از نرم‌افزارهای انتخاب رشته مجازی کمک بگیرید.

شاید یکی از موضوعات مهم که داوطلبان به هنگام مطالعه دفترچه انتخاب رشته باعث آزارشان می‌شود حجم زیاد این دفترچه می‌باشد. اما نیازی نیست همه دفترچه مطالعه گردد بلکه فقط مطالعه بخش‌های مرتبط با رشته‌ها و موارد نیازتان کافی می‌باشد.

✅ دفترچه انتخاب رشته کنکور سراسری به سه بخش تقسیم می‌شود

بخش اول دفترچه انتخاب رشته کنکور سراسری

در بخش اول دفترچه انتخاب رشته آزمون سراسری توضیحاتی اعم از شرایط و ضوابط کلی پذیرش دانشجو، نحوه گزینش دانشجو و انتخاب رشته و توضیحاتی درباره کارنامه کنکور داوطلب آورده شده است.

همان‌طور که گفته شد این بخش حاوی توضیحاتی است که از جملهٔ مهم‌ترین آن ها درباره سهمیه‌های کنکور سراسری، تعهد تحصیل رایگان سهمیه‌های مختلف، تأثیر سهمیه بومی گزینی در انتخاب رشته و دسته‌بندی رشته‌های تحصیلی بر اساس سهمیه بومی گزینی، نحوه گزینش بومی در استان‌های مختلف، ضوابط و شرایط پذیرش دانشجو در رشته‌های مختلف دانشگاه‌ها و مؤسسات آموزش عالی اعم از دانشگاه‌های روزانه و شبانه، پردیس‌های خودگردان، دانشگاه‌های پیام‌نور و غیرانتفاعی و دوره‌های مجازی، توضیح کامل کارنامه اولیه کنکور سراسری و بخش‌های مختلف کارنامه، تأثیر سوابق تحصیلی در کنکور و راهنمای نحوه انتخاب رشته کنکور می‌باشد.

بخش دوم دفترچه انتخاب رشته کنکور سراسری

 در این بخش رشته محل‌هایی که در سال جاری دانشجو می‌پذیرند به‌صورت دانشگاه به دانشگاه و مجزا و به ترتیب حروف الفبا و با شروع از دانشگاه‌های دولتی معرفی می‌شوند.

در ادامه رشته محل‌های سایر دانشگاه‌ها از جمله غیرانتفاعی و پیام‌نور لیست شده و معرفی شده‌اند و پذیرش در این رشته محل‌ها به دو صورت با آزمون یعنی از طریق کنکور سراسری و بدون آزمون یعنی بر اساس سوابق تحصیلی انجام می‌پذیرد. پذیرش بر اساس سوابق تحصیلی تنها مختص دانشگاه‌های پیام‌نور و غیرانتفاعی نمی‌باشد و دانشگاه‌های دولتی را نیز در بر می‌گیرد. همچنین دوره‌های مختلف پذیرش چه برای دانشگاه‌های دولتی و چه سایر مشخص شده‌اند.

بخش سوم دفترچه انتخاب رشته کنکور سراسری

در این بخش توضیحاتی برای سؤالات احتمالی داوطلبین ارائه شده است. همچنین در این بخش توضیحاتی درباره دانشگاه‌های پذیرنده دانشجو ارائه شده است که می‌توان با مطالعه آن ها اطلاعات مناسبی از دانشگاه‌های موردنظر به دست آورد.

توضیحات مطرح شده در این بخش شامل اطلاعاتی درباره آدرس محل دانشگاه و شرایط و امکانات رفاهی دانشگاه و همچنین امکان دریافت و یا دردسترس‌بودن یا نبودن خوابگاه و همچنین درباره احتمال وجود شرایط خاص پذیرش یا امکانات خاص برای رتبه برتری‌ها و… می‌باشد.

در ادامه قصد داریم برخی از قسمت‌های مهم دفترچه انتخاب رشته کنکور را به‌طورکلی مورد برسی قرار دهیم تا داوطلبان به‌طورکلی با دفترچه انتخاب رشته آَشنایی پیدا کنند:

طریقه دریافت کارنامه کنکور سراسری

در ابتدا یکی از مواردی که در دفترچه انتخاب رشته به آن اشاره شده است طریقه دریافت کارنامه کنکور سراسری می‌باشد که به سه روش امکان‌پذیر می‌باشد:

1. از طریق شماره پرونده و اطلاعات شخصی
2. توسط شماره داوطلبی
3. از طریق شماره پرونده

✅ نحوه کارنامه خوانی و قوانین مرتبط با آن

در صفحه ۱۴  اطلاعاتی درباره نحوه کارنامه خوانی و قوانین مرتبط با کارنامه آورده شده است.

در صفحه کد رشته‌ها رنگ رشته‌ها با رنگ‌های مختلفی نشان‌داده‌شده است که هرکدام نشانگر دوره خاصی می‌باشد که دوره روزانه با رنگ مشکی، نوبت دوم یا شبانه با قرمز، پیام‌نور با سبز و استان‌های محروم با زرد و همچنین دوره غیرانتفاعی و فرهنگیان با رنگ قرمز مشخص گردیده‌اند.

عبارت‌های مختلفی هم دیده می‌شود که هرکدام معنی خاصی دارند برای مثال:

نیم‌سال اول: این عبارت نشان‌دهنده زمان شروع دوره از مهرماه است. ولی چون اکثر دوره‌های دانشگاه از مهرماه آغاز می‌شود معمولاً از این عبارت در دفترچه استفاده می‌شود.

نیم‌سال دوم: این عبارت نشان‌دهنده زمان شروع دوره از بهمن‌ماه می‌باشد. و داوطلبانی که در نیم‌سال دوم قبول شده و از بهمن‌ماه به دانشگاه می‌روند را مدنظر دارد.

نوبت دوم: در نوبت دوم و یا شبانه دانشگاه از پذیرفته‌شدگان شهریه اندکی می‌گیرد و امکانات دانشجویان شبانه و روزانه با هم برابر است و تفاوت آنها فقط در پرداخت شهریه است. ظرفیت شبانه یا نوبت دوم مانند مازاد ظرفیت، اندک است.

در هنگام درج کد رشته نام دانشگاه و شهر و رشته انتخابی با رنگ مخصوص خود نشان داده می‌شود تا اولویت دانشگاه و شهر در انتخاب رشته برای داوطلب مشخص گردد.

رسید انتخاب رشته

 در صفحه ۱۵ درباره اهمیت دریافت رسید انتخاب رشته هنگام پایان انتخاب رشته که حاوی کد ۱۵ رقمی است توضیحاتی ارائه شده است. دریافت این رسید مهم است.

✅ محدودیت‌ها و محرومیت‌ها انتخاب رشته و انصراف

برای داوطلبان کنکوری که در رشته‌های روزانه پذیرفته شده بودند و به دانشگاه نرفته‌اند و یا بعد از رفتن به دانشگاه سریعاً انصراف داده‌اند محدودیت‌های در نظر گرفته شده است.

از جمله این محدودیت‌ها و محرومیت‌های انتخاب رشته این که است که پذیرفته‌شدگان سال گذشته دوره‌های روزانه اعم از رشته‌های متمرکز یا نیمه‌متمرکز در آزمون سراسری سال جاری مجاز به ثبت‌نام و مشارکت نخواهند بود. این محدودیت تنها برای یک سال است.

رشته‌های متمرکز و نیمه‌متمرکز:

متمرکز: رشته‌های متمرکز همان رشته‌های روزانهٔ معمولی آمده در آزمون سراسری می‌باشد.

نیمه‌متمرکز: به رشته‌های پزشکی، فرهنگیان، تربیت‌بدنی و رشته‌هایی که نیاز به مصاحبه نیمه‌متمرکز و یا آزمون عملی دارند رشته‌های نیمه‌متمرکز گفته می‌شود.

شرایط پذیرش دانشگاه‌های روزانه بدون کنکور

برخی از دانشگاه‌های روزانه در تعدادی از رشته‌های روزانه، بدون آزمون داوطلب می‌پذیرند. ظرفیت این رشته‌ها بسیار کم است. برای مثال رشته‌هایی چون زیست گیاه‌شناسی، شیمی محض، ریاضی کاربردی و… در برخی از دانشگاه‌های روزانه بدون آزمون است.

محدودیت‌های که پیش‌تر برای پذیرفته‌شدگان سال گذشته رشته‌های روزانه بیان شد برای پذیرفته‌شدگان سال گذشته این رشته‌های بدون آزمون نیز اعمال می‌شود.

مدارک تحصیلی لازم برای ثبت‌نام دانشگاه

برای شرکت در دانشگاه داشتن مدرک دیپلم متوسطه نظام جدید یا قدیم، مدرک پیش‌دانشگاهی، مدرک کاردانی فنی حرفه‌ای یا کار و دانش الزامی است.

دانشگاه‌های مجاز برای اتباع خارجی

اتباع: کلیه اتباع غیرایرانی لزوماً می‌بایست بند مربوط به اتباع را علامت‌گذاری کنند؛ در غیر این صورت در صورت قبولی در دانشگاه، پذیرش آنها لغو می‌گردد.

علت آن است که برخی از مناطق جز مناطق ممنوعه می‌باشد و اسکان و تردد در این مناطق برای اتباع خارجی بنا به دلایل اقتصادی، اجتماعی، سیاسی و… ممنوع می‌باشد بنابراین چنانچه اتباع غیرایرانی در مناطق ممنوعه انتخاب رشته کنند قبولی آنها لغو می‌شود.

سهمیه مناطق سیل‌زده و زلزله‌زده و همچنین مناطق محروم

در صفحات بعدی سهمیه مناطق سیل‌زده و زلزله‌زده را مطرح شده است. در خصوص سهمیه مناطق محروم در صفحات بعد اطلاعاتی بیان شده است. داوطلبان کنکوری که در مناطق محروم سکونت دارند حتماً باید به این موارد توجه داشته باشند.

ناحیه‌ها و قطب‌ها

نحوه پذیرش در رشته‌ها، استانی، ناحیه‌ای و قطبی می‌باشد؛ اگر رشته‌ای جز رشته‌های پرمخاطب‌ها باشد؛ نسبت پذیرش در آن رشته ۶۰ به ۴۰ است و چنانچه جز رشته‌های کم مخاطب‌ها باشد نسبت پذیرش ۸۰ به ۲۰ است.

برخی از رشته‌ها مانند فرهنگیان مخصوص داوطلبان همان استان است. البته دانشگاه شهید رجایی تهران برای همه شهرستان‌ها کدی مجزا اختصاص داده است. یعنی همه داوطلبان کنکوری علاوه بر دانشگاه شهر خودشان می‌توانند دانشگاه شهید رجایی را هم انتخاب کنند.

✅ رشته‌های پذیرش کشوری در دفترچه آزمون سراسری

برخی از رشته‌ها (مانند دکترا بیوتکنولوژی دانشگاه تهران، مهندسی رباتیک دانشگاه سمنان و…) تنها در یک دانشگاه ارائه می‌شود و در مابقی دانشگاه‌ها این رشته‌ها وجود ندارد.

در این صورت گفته می‌شود که پذیرش در این رشته کشوری است. این بدین معنی نیست که مبنای پذیرش در این رشته‌ها رتبه کشوری و یا رتبه کل انتخاب رشته می‌باشد بلکه سنجش و پذیرش بر اساس رتبه در زیرگروه و نمره کل در زیرگروه خاص خود صورت می‌گیرد؛ در واقع رشته‌های کشوری بومی پذیری ندارد و شانس تمام داوطلبان کنکوری در نقاط مختلف با هم برابر است.

رشته‌های پرطرف‌دار تجربی: یکی از مواردی که داوطلبان کنکور باید در نظر بگیرند بررسی و مشخص نمودن رشته‌های پرطرف‌دار مانند پزشکی، دندان‌پزشکی، داروسازی، دامپزشکی و در برخی سال‌ها پرستاری و شیمی می‌باشد.

✅ محرومیت‌های دانشگاه‌های شهریه‌ای بعد از انصراف

در صفحه ۳۴ و ۳۵ درباره محرومیت‌های دانشگاه‌های شهریه‌ای پس از انصراف صحبت شده است. دانشگاه‌هایی که شهریه دریافت می‌کنند مانند شبانه، مازاد ظرفیت، پردیس خودگردان، پیام‌نور، غیرانتفاعی و آزاد هیچ‌گونه محرومیتی ندارند. یعنی داوطلب چنانچه در این دانشگاه‌ها پذیرفته شود اما تمایل به رفتن به این دانشگاه‌ها را نداشته باشد بازهم سال بعد می‌تواند در کنکور شرکت و انتخاب رشته کند. و حتی اگر دانشجوی این دانشگاه‌ها باشد هیچ منعی برای شرکت در کنکور و انتخاب دانشگاه‌های روزانه ندارد.

اما اگر این دانشجو پس از شرکت در کنکور در یکی از رشته‌های روزانه پذیرفته شود می‌بایست از دانشگاهی که در آن در حال تحصیل می‌باشد انصراف داده و در دانشگاه روزانه ثبت‌نام کند چرا که دانشجویان نمی‌توانند به طور هم‌زمان در دو دانشگاه تحصیل کنند زیرا هم اکنون استعلامات دانشگاه‌ها به‌صورت جامع صورت می‌گیرد و دانشگاه‌ها تنها با داشتن کد ملی دانشجو متوجه می‌شوند که در دانشگاه دیگری تحصیل می‌کند یا خیر که در صفحه ۳۳ در خصوص آن توضیحات لازم را بیان شده است.

✅ قوانین تغییر رشته و انتقالی در دفترچه کنکور سراسری

پس از قبولی تغییر رشته و انتقالی به‌سختی و در شرایط دشوار انجام می‌شود؛ بنابراین با درنظرگرفتن جوانب مختلف نسبت به انتخاب رشته اقدام کنید. از رشته سطح پایین‌تر امکان انتقال و تغییر به رشته‌های سطح بالاتر وجود ندارد و همچنین انتقالی در شرایط مشکل و فقط از دانشگاه‌های هم دوره مثلاً از شبانه به شبانه یا از غیرانتفاعی به غیرانتفاعی و… امکان‌پذیر خواهد بود.

پردیس

دانشگاه‌های پردیس با دانشگاه‌های پردیس خودگردان تفاوت دارد. دانشگاه‌های پردیس از نظر کیفیت (استاد، امکانات، مکان دانشگاه و…) با دانشگاه‌های اصلی فرق دارند؛ درواقع پردیس هر دانشگاه شعبه‌ای از آن دانشگاه است.

داشتن عنوان پردیس در نام دانشگاه لزوماً بدین معنا نیست که آن دانشگاه یک پردیس خودگردان است و یا شعبه‌ای دیگر از دانشگاه. بلکه گاه نمایانگر دانشکده‌ای از دانشگاه است برای مثال پردیس منابع طبیعی و کشاورزی دانشگاه تهران در کرج یک پردیس خودگردان نیست و هیچ دانشکده کشاورزی برای دانشگاه تهران در شهر تهران وجود ندارد.

مثالی برای دانشگاه پردیس بدون شهریه: رشته فرهنگیان دانشگاه پردیس حضرت رقیه (س) را در نظر بگیرید. این دانشگاه با اینکه نام پردیس در آن آمده اما دانشجویان آن شهریه‌ای پرداخت نمی‌کنند در واقع کلمه پردیس یعنی شعبه‌ای از دانشگاه اصلی است.

تفاوت دانشگاه‌های پردیس و مازاد ظرفیت

تفاوت رشته‌های مازاد ظرفیت با پردیس در محل تحصیل است. دانشگاه پردیس ممکن است در مکان دیگری از شهر باشد اما داوطلبانی که در رشته‌های مازاد ظرفیت قبول شده‌اند با داوطلبان روزانه در کلاس‌های مشترکی شرکت می‌کنند.

✅ رشته‌های دارای تعهد به خدمت در دفترچه کنکور سراسری

در صفحه ۴۳ درباره رشته‌های تحصیلی مخصوص استان، بوم پذیری، دارای تعهد خدمت صحبت می‌شود. برخی از دانشگاه‌ها در ابتدا از دانشجویان تعهد خدمت می‌گیرند این بدین معنی است که دانشجویان پس از اتمام تحصیل و گرفتن مدرک باید در همان شهر محل تحصیل خدمت کنند.

این تعهدات معمولاً سه برابر زمان دوره تحصیل خود به عبارتی (۱۵ الی ۲۰) سال می‌باشد. دانشجویان تا زمانی که نیمی از تعهد خود را اجرا نکنند حق ادامه تحصیل ندارند. تعدادی از دانشگاه‌ها حتی محل خدمت پس از تحصیل را نیز مشخص نموده‌اند. برای مثال دانشجوی رشته دندانپزشکی اراک پس از فراغت تحصیل موظف است در شهرستان فراهان خدمت کند.

زیرگروه‌ها

در انتهای صفحه ۴۳ به زیرگروه‌ها توجه کنید. برای مثال در رشته تجربی درس ریاضی در زیرگروه ۱ دارای ضریب ۲، در زیرگروه ۲ دارای ضریب ۳، در زیرگروه ۴ دارای ضریب ۴ می‌باشد.

گزینش ناحیه‌ای و قطبی در کنکور

در صفحه ۴۴ رشته‌های تحصیلی، گروه‌های آزمایشی، مقطع، رشته، شماره زیرگروه و نوع گزینش بیان شده است. برای مثال پزشکی ناحیه‌ای، دکترای عمومی، دامپزشکی قطبی و…

دو مدل رشته‌های استانی داریم: ۱. ویژه استانی یا مخصوص استانی ۲. استانی

رشته‌هایی که متداول‌تر هستند ناحیه‌ای است، رشته‌هایی که کمتر هستند استانی و رشته‌های خاص کشوری هستند.

تعداد رشته‌های تجربی در صورت محاسبه بر اساس عنوان حدود ۱۰۰ رشته می‌باشد. چنانچه دوره‌های کاردانی نیز در نظر گرفته شوند حدود ۱۴۷ رشته است. بیشتر رشته‌های کاردانی استانی هستند.

در کنار برخی رشته‌ها علامت‌هایی وجود دارد. این رشته‌ها به‌گونه‌ای است که در برخی متقاضی زن و در برخی متقاضی مرد آن ها بیشتر است. به همین علت ظرفیت این رشته‌ها را به این طریق تقسیم‌بندی کرده‌اند: ۳۰% زن، ۳۰% مرد، ۴۰% زن و پسر (بستگی به رتبه آنها دارد) با این تقسیم‌بندی حق کسی پایمال نمی‌شود.

در جدول صفخه ۴۶ با سه رنگ قرمز و سفید و سبز درباره وضعیت هر سال توضیح داده می شود.

شرایط خوابگاه‌ها

در صفحه ۴۸ بندی تحت عنوان توضیحات آمده است که در آن درباره شرایط خوابگاه‌ها توضیحاتی ذکر شده که معمولاً بدین صورت است: «اولویت با زنان، استان‌های غیر هم‌جوار، رتبه‌ها و…». برای مثال در دانشگاه بوعلی همدان اولویت واگذاری خوابگاه‌ها بر اساس رتبه برتر در هر رشته می‌باشد. دانشگاه‌هایی که فاقد خوابگاه می‌باشند نیز در این قسمت مشخص شده‌اند.

شرایط رشتهٔ فرهنگیان

در صفحه ۱۰۲ در مورد رشته فرهنگیان توضیحات لازم ارائه شده است. در کنار برخی از رشته‌ها عبارت «ویژه داوطلب آزاد» ذکر شده که نشانگر آن است که داوطلبان کنکوری متقاضی این رشته‌ها نباید دارای مدرک کاردانی فرهنگیان و یا از شاغلین این حوزه باشند.