با دانش‌آموزی که اعتمادبه‌نفس ندارد، چگونه برخورد کنیم؟
انسان‌ها باید از اعتمادبه‌نفس خوبی برخوردار باشند، زیرا تقریباً بر همه جنبه‌های زندگی آنها تأثیر می‌گذارد. اعتمادبه‌نفس خوب نه‌تنها عملکرد تحصیلی را بهبود می‌بخشد، بلکه مهارت‌های اجتماعی و توانایی ایجاد روابط حمایتی و پایدار را تقویت می‌کند.
روابط با همسالان و معلمان هنگامی مفید است که کودکان از اعتمادبه‌نفس کافی برخوردار باشند. کودکان با عزت‌نفس بالا همچنین برای کنار آمدن با اشتباهات، ناامیدی و شکست و همچنین انجام کارهای چالش‌برانگیز و تعیین اهداف خود، از توانایی بهتری برخوردار هستند. اعتمادبه‌نفس یک ضرورت مادام‌العمر است که می‌تواند توسط معلمان و والدین به‌راحتی افزایش یابد و در عین‌حال به همان راحتی آسیب ببیند.
معلمان دارای نقش مهمی در ایجاد و حفظ محیط های سالم برای یادگیری و رشد کودکان هستند. معلم‌ها می‌توانند به دانش آموزانی که اعتمادبه‌نفس ندارند یا از اشتباه کردن می‌ترسند کمک کنند. معلم‌ها همچنین می‌توانند نقش مهمی در ارجاع دانش‌آموزان با اعتمادبه‌نفس پایین به متخصصانی که می‌توانند کمک کنند، داشته باشند.
اعتمادبه‌نفس درجه‌ای است که دانش‌آموزان از خود احساس رضایت می‌کنند و نسبت به خود احساس ارزشمندی و احترام دارند. اعتماد به نفس دانش آموزان بسیار مهم است، چرا که باعث می‌شود تا در یادگیری ریسک‌پذیر باشند و پس از شکست یا سختی تسلیم نشوند و عقب‌نشینی نکنند. اعتمادبه‌نفس پایین یا نبود اعتماد به نفس دانش آموزان را در توانایی رسیدن به موفقیت به تردید می‌اندازد و آنها را در یادگیری مردد می‌کند.
وقتی اعتماد به نفس دانش آموزان را تقویت می‌کنید، آنها را به مهارت‌های مهمی که برای موفقیت اجتماعی و علمی نیاز دارند مجهز می‌کنید. هر کودکی منحصربه‌فرد است، اما بعضی اوقات، حتی معلمانی که از این ایده استقبال می‌کنند، ممکن است هم‌چنان با دانش‌آموزان خود مانند یک گروه یکدست رفتار کنند.
هنگامی‌که دانش‌آموزان در یک محیط یادگیری قرار می‌گیرند که همه با نام فضای عادلانه در آن‌جا رفتار یکسانی دارند، این موضوع می‌تواند به شدت بر عزت‌نفس و اعتمادبه‌نفس آنها تأثیر منفی بگذارد. دانش آموزانی که نیازهای آنها برآورده نشده است، ممکن است احساس کنند مورد استقبال قرار نگرفته‌اند و یا اینکه با برآورده نکردن انتظارات، معلم را ناامید می‌کنند.
اما راه‌حل چیست؟
انتظارات، اهداف و موقعیت‌های متناسب واقع‌بینانه را ایجاد کنید که به نقاط قوت و نیازهای منحصربه‌فرد هر کودک پاسخ دهند و به موفقیت آنها کمک کنند و مسئله فضای عادلانه را از قبل با دانش‌آموزان خود حل کنید تا هیچ رنجشی از کودکانی که تغییرات و مطابقت‌ها را دریافت می‌کنند، وجود نداشته باشد. با شروع یک سال تحصیلی جدید، در مورد تفاوت‌های موجود بین دانش‌آموزان خود صحبت کنید و مشخص کنید که انتظارات متفاوتی از میزان و نوع کار هر دانش‌آموز وجود خواهد داشت.
پذیرش فردیت هر دانش‌آموز، اعمال اصلاحات و تغییرات، زمانی که نیاز باشد و صریحاً پرداختن به مسئله عدالت به ایجاد یک محیط یادگیری که به طور طبیعی عزت‌نفس و انعطاف‌پذیری را تقویت می‌کند، کمک خواهد کرد.
شما قادر خواهید بود بدون ناراحت کردن سایر دانش‌آموزان، نیازهای هر دانش‌آموز را برآورده کنید و با آموزش تفاوت‌های فردی به دانشجویان، تحمل و پذیرش را در کلاس خود پرورش دهید.
در اینجا راهکارهایی برای کمک به افزایش اعتماد به نفس دانش آموزان آورده شده است:
به دانش‌آموزان کمک کنید تا حس مسئولیت‌پذیری را در خود ارتقا دهند
ایجاد یک تغییر مثبت در جامعیت مدرسه، یک روش عالی برای ایجاد اعتمادبه‌نفس و تاب‌آوری در دانش‌آموزان است. وقتی دانش‌آموزان تشویق می‌شوند که در جامعه مشارکت داشته باشند، این امر به آنها احساس مالکیت و غرور می‌دهد. در دانش‌آموزان خود به دنبال نقاط قوت، علاقه و استعدادهای ویژه باشید و به تبدیل این استعدادها به مسئولیت‌هایی که می‌توانند برعهده بگیرند کمک کنید.
به‌عنوان‌مثال: یک دختر کوچک دوستدار حیوانات که با مهارت به‌خاطر سپردن و انزوای اجتماعی دست‌وپنجه نرم می‌کرد توسط معلم خود به‌عنوان ناظر و مراقب حیوانات خانگی انتخاب شد. بعد از عملکرد عالی در مراقبت از موش صحرایی و ماهی قرمز از او خواسته شد که یک کتابچه راهنمای کوتاه بنویسد (که در کتابخانه مدرسه قرار گرفت) و به سایر کودکان دربارهٔ مراقبت صحیح از حیوانات خانگی آموزش دهد. پذیرفتن این مسئولیت به او کمک کرد تا اعتمادبه‌نفس و پشتکار بیشتری پیدا کند و در کلاس بیشتر مورد قبول واقع شود.
احساس مالکیت را در دانش‌آموزان تقویت کنید
حل کردن مشکلات دانش‌آموزان با گفتن اینکه چه کاری انجام دهند بسیار وسوسه‌انگیز است، اما حتی بهتر است به آنها فرصت دهید تا خودشان مشکلات را حل کنند. وقتی دانش‌آموزان باور داشته باشند که مقداری از کنترل زندگی‌شان را در دست دارند، این می‌تواند اعتمادبه‌نفس و تاب‌آوری آنها را بسیار تقویت کند.
با فراهم‌کردن فرصت‌های تصمیم‌گیری، از انتخاب مسائل تکالیف‌شان گرفته تا راه‌حل‌های فی‌البداهه برای مسائل کلاسی، احساس مالکیت و کنترل دانش‌آموزان را تقویت کنید. به‌عنوان‌مثال اگر کلاس شما یک مشکل مستمر با دانش آموزانی که یکدیگر را مسخره می‌کنند دارد، به‌جای یادآوری‌های مداوم این موضوع در کلاس این روش را امتحان کنید:
- از دانش‌آموزان بپرسید آیا فکر می‌کنند طعنه زدن در کلاس‌شان مشکلی دارد؟ (اگر دانش‌آموزان گفتند نه، از پاسخ آنها برای بحث در مورد اینکه چرا و چگونه مسخره کردن دیگران در یک فضای یادگیری مثبت تداخل ایجاد می‌کند استفاده کنید).
- از دانش‌آموزان بخواهید راه‌حل‌های احتمالی مسئله را در نظر بگیرند.
- راه حلی را امتحان کنید که به نظر می‌رسد، مؤثر باشد.
تشویق دانش‌آموزان برای حل مشکلات توسط خودشان به این معنی نیست که نباید آنها را راهنمایی کنید. اما غالباً راه‌حل‌هایی که توسط خود دانش‌آموزان ابداع می‌شوند نسبت به راه‌حل‌های بزرگسالان موفقیت‌آمیزتر هستند. مشارکت فعال دانش‌آموزان به آنها کمک می‌کند حس کنترل‌کنندگی داشته باشند و احساس مالکیت و توانمندی آنها را تقویت می‌کند.
در ایجاد نظم و انضباط شخصی به دانش‌آموزان کمک کنید
دانش آموزانی که در ایجاد انضباط شخصی مشکل دارند، در رشد اعتمادبه‌نفس و تاب‌آوری نیز مشکل بیشتری خواهند داشت. این‌ها دانش آموزانی هستند که “قبل از اینکه فکر کنند، عمل می‌کنند” و اغلب مخالفت با محدودیت‌ها، قوانین و ساختار را بروز می‌دهند. برای افزایش درک نیاز به قوانین و انگیزه برای پیروی از آنها، دانش‌آموزان خود را درگیر روند ایجاد قوانین کلاس کنید. در اوایل سال، بهتر است از دانش‌آموزان خود بپرسید:
- از نظر آنها چه قوانینی لازم است که هم دانش‌آموزان و هم معلمان رعایت کنند تا کلاس بدون دردسر پیش برود؟
- بهترین راه برای به یاد داشتن این قوانین چیست تا بزرگسالان دائماً آنها را یادآوری نکنند؟
- اگر کسی (از جمله معلم) قانونی را فراموش کند چه عواقبی باید در پی داشته باشد؟
وقتی دانش‌آموزان به ایجاد قوانین کمک می‌کنند، به‌احتمال زیاد آنها را به‌خاطر می‌سپارند و به آنها پایبند می‌مانند. (این بدان معنا نیست که همه قوانین کلاس قابل‌مذاکره است. برای مثال باید برخی از قوانین اساسی را برای ایمنی تنظیم کنید).
هنگامی‌که دانش‌آموزان قوانین تعیین شده را نقض می‌کنند، کارهایی را امتحان کنید که به آنها کمک می‌کند تا در مورد رفتار خود و تأثیر آن بر دیگران تفکر کنند. به‌عنوان‌مثال، یک معاون مدرسه راهنمایی از دانش‌آموزان خواست که در زمان بازداشت کلاسی، مقاله‌ای کوتاه یا دیکته بنویسند. به آنها بیش از 30 موضوع، از جمله اینکه، در صورت اداره مدرسه چه کاری انجام می‌دهند، در آینده برای جلوگیری از بازداشت کلاسی چه‌کارهایی می‌توانند انجام دهند و چه رؤیاهایی درباره آینده خود دارند، داده می‌شود. بسیاری از دانش‌آموزان توانستند درباره زندگی و رفتارهای خود تأمل کنند و در مورد روش‌های جایگزین رفتاری برای آینده، بیندیشند.
مهارت‌های خود حمایتی و خودمراقبتی را در آنها ارتقا دهید
شاید با خود بگویید چگونه می‌توان توانایی دانش‌آموزان خود را برای برقراری ارتباط با معلمان و دفاع از نیازهای‌شان بالا برد؟ بهتر است این مراحل را امتحان کنید:
- از یک معلم یا یک متخصص بهداشت روان در مدرسه بخواهید که به‌صورت جداگانه با دانش‌آموز در موردنیازهای یادگیری وی صحبت کند تا آگاهی از نقاط قوت و ضعف آن دانش‌آموز را افزایش دهد.
- روش‌هایی را که از طریق آنها دانش‌آموزان باید با معلم یا سایر کارکنان مدرسه ارتباط داشته باشند تا نیازهای خود را با آنها در میان بگذارند، مشخص کنید.
- جلسات بعدی را تدارک ببینید تا دانش‌آموز بتواند نتایج تلاش‌های اولیه خود را برای برقراری ارتباط، گزارش کند.
بازخورد مثبت و تشویق کردن را در دستور کار قرار دهید
وقتی شما با دانش‌آموزان خود با قدردانی و تشویق واقعی ارتباط برقرار می‌کنید، این یک روش قدرتمند برای پرورش اعتمادبه‌نفس و تاب‌آوری در آنها است. هرچند اغلب، تمرکز بر روی رفتارهای منفی دانش‌آموزان است و استعدادها، خصوصیات و نقاط قوت مثبت آنها به‌اندازه کافی پرورش داده نمی‌شوند.
تشویق و حمایت عاطفی روش‌های ساده و بسیار مؤثری برای ارتقا اعتمادبه‌نفس و تاب‌آوری در دانش‌آموزان است. تلاش مداوم داشته باشید تا به‌جای نکات منفی بیشتر روی نکات مثبت دانش‌آموزان خود تمرکز کنید و از آن نکات، با کلمات و اقدامات حمایتی، پشتیبانی کنید. نیاز نیست کار خاصی انجام دهید: فقط نوشتن یک یادداشت کوچک بر روی مقاله دانش‌آموزی برای تحسین تلاش او، می‌تواند انگیزه و احساس ارزشمندی او را افزایش دهد. این تشویق‌های کوچک به‌ویژه برای دانش‌آموزان در معرض خطر کم اعتماد به نفسی یا دانش‌آموزان معلول که ممکن است وقتی پیشرفت آنها کند است، دلسرد شوند، بسیار مهم است.
به دانش‌آموزان یاد دهید که با اشتباهات و شکست‌ها کنار بیایند
ترس از شکست یک چیز قدرتمندی است. اکثر مردم حداقل کمی نگران اشتباه کردن و احمق جلوه داده شدن در مقابل دیگران هستند. نگذارید ترس از اشتباهات و شکست‌ها بر موفقیت دانش‌آموزان تأثیر بگذارد، با قالب‌بندی آنها به‌عنوان تجربه‌های یادگیری، جلوی این تأثیر اشتباه را بگیرید.
در ابتدای سال تحصیلی، از کلاس خود بپرسید، “چه کسی احساس می‌کند امسال اشتباه خواهد کرد یا چیزی را در کلاس نخواهد فهمید؟ ” بلافاصله دست خود را بالا آورده و سپس بحث کنید که چگونه ترس از اشتباه می‌تواند بر یادگیری تأثیر بگذارد. کلاس را در حل مسئله با پرسیدن اینکه شما می‌توانید به‌عنوان معلم آنها چه‌کار کنید و آنها به‌عنوان اعضای کلاس چه کاری می‌توانند انجام دهند مشارکت دهید تا ترس از شکست را به حداقل برسانید.
به دانش‌آموزان خود توضیح دهید که انتظار این را دارید که برخی مطالب را درک نکنند و نقش شما این است که به آنها در یادگیری کمک کنید. در طول سال به نحوه پاسخگویی به اشتباهات دانش‌آموز خود را توجه کنید. آیا گاهی اوقات واکنش بیش از حد نشان می‌دهید؟ در کلاس یا روی برگه جملاتی را بیان می‌کنید که بیشتر از فایده، آسیب‌رسان است؟ از گفتن جملات طعنه آمیزی مانند “چند بار باید تکرار کنم؟ ” یا “آیا شما با دقت گوش می‌دادید؟ ” یا “اگر فقط کمی بیشتر تلاش کنید خوب خواهید بود” خودداری کنید.
اگر دانش‌آموزی در با دقت گوش‌دادن مشکل دارد، گفتن جمله‌ای مثل “به نظر می‌رسد این راه‌حل‌ها بیش از حد طولانی و گیج‌کننده بوده باشد. بیاید سعی کنیم بفهمیم هرکدام از ما چه کاری می‌تواند انجام دهد که به درک بهتر آن کمک کند” می‌تواند مفید باشد.
همچنین به چگونگی برخوردتان با پاسخ‌های غلط مطرح شده در کلاس نیز توجه کنید. اگر دانش‌آموزی بلافاصله بعد از پرسشتان جواب را ندانست یا اشتباه جواب داد، بلافاصله در جستجوی پاسخ صحیح به سراغ دانش‌آموز دیگری نروید. در عوض، سعی کنید جملاتی مانند این را بکار ببرید: “بیایید نحوه حل این مسئله را مرور کنیم”. استفاده از اشتباه دانش‌آموز به‌عنوان یک‌لحظه قابل آموزش، این پیام را که مردم از اشتباهات می‌آموزند، تقویت می‌کند (و درعین‌حال، به روشن شدن روند حل مسئله برای سایر دانش آموزانی که درمی‌کنند، کمک می‌کند).
در نتیجه، برای افزایش اعتماد به نفس دانش آموزان که امری بسیار مهم در زندگی فردی و اجتماعی آنها است این قدم‌ها را طی کنید:
- به دانش‌آموزان کمک کنید تا حس مسئولیت‌پذیری را در خود ارتقا دهند.
- احساس مالکیت را در دانش‌آموزان را افزایش دهید.
- در ایجاد نظم و انضباط شخصی به دانش‌آموزان کمک کنید.
- مهارت‌های خود حمایتی و خودمراقبتی را در آنها ارتقا دهید.
- بازخورد مثبت و تشویق کردن را در دستور کار قرار دهید.
- به دانش‌آموزان یاد دهید که با اشتباهات و شکست‌ها کنار بیایند.
