والدین چطور می‌توانند در کاهش استرس کنکور فرزندشان نقش مؤثری ایفا کنند؟
داشتن اضطراب و استرس در کنکور به میزان زیادی عملکرد داوطلبان را تحت تأثیر قرار داده و موفقیت آن‌ها را کاهش می‌دهد. استرس کنکور فقط به جلسه‌ی کنکور بستگی ندارد، اگر داوطلب قبل از کنکور نیز استرس داشته باشد نمی‌تواند مطالب درسی را به‌خوبی بیاموزد و نتایج خوبی از کنکور نخواهد گرفت و این موضوع باعث افسردگی و ناامیدی او می‌شود. افراد و عوامل زیادی در افزایش یا کاهش استرس کنکور اثرگذار هستند که از این میان نقش والدین و خانواده پررنگ‌تر و مهم‌تر است.
اگر شما نیز جزو والدینی هستید که فرزند شما داوطلب کنکور است و می‌خواهید به او در کاهش استرس کنکور کمک کنید مطلب ما را به‌خوبی مطالعه کنید.
استرس چیست؟
براساس آن‌چه که در ویکی پدیا آورده شده است: فشار روانی، تنش یا استرس در روان‌شناسی به معنی فشار و نیرو است. هر محرکی که در انسان، ایجاد تنش کند، استرس‌زا یا عامل تنیدگی نامیده می‌شود. ↵استرس، فشار روانی و احساسیِ بیش از حد تحمل فرد است.
استرس نوعی ترس آزاردهنده است که می‌تواند علاوه بر اثرات روحی و روانی روی جسم فرد نیز تأثیرات نامطلوبی بگذارد و عملکرد او را دچار اختلال کند. برای مثال استرس می‌تواند موجب بالا رفتن تپش قلب، عرق کردن، لرزش دست و پا و … شده و تمرکز، تفکر، ادراک و یادگیری فرد را کاهش می‌دهد، در این حالت فرد نمی‌تواند فعالیت خود را به‌درستی انجام داده و دچار خطا و اشتباه می‌شود.
استرس سر جلسه‌ی کنکور باعث می‌شود فرد وقتی سؤالات امتحان را می‌خواند احساس گیجی کند و منظور سؤال را متوجه نشده و فکر می‌کند همه‌ی آن چیزهایی را که خوانده بود فراموش کرده است. درنهایت بعد از اینکه فشار زیادی را به ذهن خود می‌آورد یا سؤال را بدون پاسخ رها می‌کند و یا پاسخ نادرست و بی‌ربطی می‌نویسد.
باید بدانید داشتن کمی استرس عملکرد افراد را بهتر می‌کند. اضطراب به ما کمک می‌کند خطر را تشخیص دهیم و از آن اجتناب کنیم. اضطراب با افزودن هوشیاری و انرژی، کیفیت عملکرد ما را بالا می‌برد، اما وقتی شدت استرس خیلی زیاد و ماندگار باشد، کیفیت عملکرد را کم کرده و فرد را ناتوان می‌کند.
استرس کنکور امری طبیعی است
نباید از حق گذشت جلسه‌ی کنکور به‌خودی‌خود استرس زیادی به همراه دارد. وقتی داوطلب به این فکر می‌کند که نتیجه‌ی تمام زحمات چندین ساله‌ی او قرار است در چندین ساعت مشخص شود، دچار استرس می‌شود و این امر کاملاً طبیعی است.
اکثر افرادی که در کنکور شرکت می‌کنند تا حدودی این حس را تجربه می‌کنند اما اگر این استرس بیش‌ازحد باشد دیگر از حالت طبیعی خود خارج شده و نگران‌کننده می‌شود. استرس کنکور تنها به جلسه‌ی کنکور ختم نمی‌شود، حتی روزهای قبل از کنکور نیز داشتن استرس بر یادگیری و تمرکز فرد روی دروس تأثیر نامطلوبی می‌گذارد.
نقش والدین در کاهش استرس کنکور
برخی عوامل وجود دارند که موجب بالا رفتن استرس می‌شوند. این عوامل می‌توانند از خود فرد یا مدرسه و یا خانواده نشاءت بگیرند. با این وجود نقش خانواده در کمرنگ‌تر کردن این عوامل و کاهش استرس بسیار پررنگ و مهم است.
خانواده به عنوان حامی دانش‌آموز و افرادی که بیشترین ساعات را در کنار داوطلب حضور دارند، می‌توانند اثرات مثبتی روی ذهن و روان دانش‌آموز بگذارند.
خانواده می‌تواند با ایجاد فضایی آرام، محیط مناسبی برای یادگیری فرد ایجاد کرده و با اعمال، رفتار و گفته‌های خود به داوطلب حس اعتمادبه‌نفس و قدرت داده و استرس او را به میزان بالایی کاهش دهند.
عوامل استرس از طرف والدین
والدین باید بدانند آینده و زندگی فرزند آن‌ها تنها به جلسه‌ی کنکور ختم نمی‌شود و اصرارهای بی‌جا و به دور از توانمندی‌های فرزند خود بر او تحمیل نکنند. هر انسانی دارای توانمندی‌ها و استعدادهای خاص خود است و این امر نباید باعث شود حتی دو فرزند در یک خانواده بتوانند در کنکور به موفقیت‌های یکسان برسند.
گاهی پدر و مادر سطح توقع و انتظار را به‌قدری بالا می‌گیرند که خارج از توانمندی دانش‌آموز است درنتیجه فرد احساس می‌کند نمی‌تواند خواسته‌ی والدین را برآورده کند و دچار استرس می‌شود.
عوامل استرس خانوادگی همچون انتظارات بیش از حد والدین یا بی‌توجهی بیش از حد آن‌ها، تنبیه، سرزنش، تهدید و عدم ارائه‌ی تقویت مناسب و مقایسه‌های نابجا، عدم ایجاد فضای مناسب برای درس خواندن و … که همگی می‌توانند در افزایش استرس دانش‌آموزان تأثیرات نامطلوبی بگذارند.
ازاین‌رو بهتر است والدین به این امر دقت کرده و در صورت عدم آگاهی و نداشتن اطلاعات کافی به تحقیق در این زمینه بپردازند که بهترین و مؤثرترین روش، بهره‌گیری از مشاوران تحصیلی در این زمینه است.
رفتارها و راهکارهایی که والدین برای کاهش استرس باید انجام دهند
- محیط خانه باید دارای جوی آرام، به‌دوراز تنش، جروبحث و مشاجره باشد تا داوطلب بتواند با تمرکز بیشتری مطالعه کند.
- مشکلات و مسائل خانه را در کنار فرزندتان مطرح نکنید، سعی کنید لااقل تا زمان کنکور جو روانی آرامی در منزل خود برقرار سازید.
- به مسائل درسی فرزندتان کم‌توجهی نکنید و یا بیش‌ازحد در کار او دخالت نداشته باشید، حد اعتدال را رعایت کنید تا فرزندتان آرامش بیشتری داشته باشد.
- می‌توانید با تحسین‌های به‌جا اعتمادبه‌نفس او را تقویت کرده و انگیزه‌ی او را بالا ببرید.
- درصورتی‌که فرزندتان از برنامه‌ی درسی خود رضایت کافی نداشته باشد به‌جای سرزنش، او را حمایت کنید تا بتواند بهتر مطالعه کند.
- حتماً برای او یک مشاوره تحصیلی در نظر بگیرید و اگر نمی‌توانید در امور درسی نظارت داشته باشید از مشاور کمک بخواهید.
- از مقایسه‌ی فرزندان با یکدیگر و با دیگران پرهیز کنید.
- از تأکید بیش‌ازحد بر درس خواندن اجتناب کنید.
- کمال‌گرایی بیش‌ازحد والدین و وسواس شدید خانواده نسبت به نمرات بالا باعث ایجاد اضطراب در فرزندان می‌شود، از فرزندان خود انتظارات بی‌جا نداشته باشید.
- از حبس کردن دانش‌آموز در اتاق برای مطالعه کردن خودداری کنید و به دانش‌آموز اجازه‌ی استراحت و تفریح لازم را بدهید.
- میهمانی‌ها و تفریحات بی‌جا را کم کنید و به‌جای آن بیشتر با فرزند خود در ارتباط باشید و روحیه‌ی او را تا کنکور حفظ کنید.
- مراقب دیگر اعضای خانواده باشید، اگر فرزندان کوچک‌تری دارید محیط را برای مطالعه‌ی دانش‌آموز خود فراهم کنید.
- پیگیری‌های مکرر و پرسش‌های درسی که به دانش‌آموز احساس کنترل شدن می‌دهد را کنار بگذارید زیرا این موارد می‌توانند بار منفی و استرس زیادی در دانش‌آموزان به وجود آورند.
- به تغذیه و خواب فرزندتان توجه کافی کنید، وعده‌های غذایی مانند برنج، نان، سیب‌زمینی، لبنیات و به‌ویژه یک لیوان شیر ولرم در برقراری آرامش در روزهای قبل کنکور نقش مؤثری خواهد داشت.
- برای کاهش استرس می‌توانید در برنامه‌ی فرزندتان ورزش کردن را جای دهید، این امر می‌تواند به کاهش استرس کمک شایانی کند.
