مدیریت زمان در کنکور/ آشنایی با تکنیک‌های مدیریت زمان در مطالعه و جلسه‌ی کنکور
مدیریت زمان در کنکور همانند تمامی فعالیت‌های روزمره‌ی انسان دارای اهمیت است و می‌تواند نتایج خوبی برای افراد به ارمغان بیاورد. برای اینکه شما بتوانید کارهای خودتان را به‌خوبی به اتمام برسانید و موفق شوید، باید هر فعالیتی را در زمان مختص خود به اتمام برسانید.
جلسه‌ی کنکور و حتی آمادگی درسی قبل از کنکور نیز ازجمله زمان‌هایی هستند که مدیریت و تنظیم زمان در آن‌ها بسیار اهمیت دارد. درواقع تفاوت رتبه‌ها در کنکور بستگی به مدیریت شما روی زمان اختصاص داده‌شده برای پاسخ‌گویی به سؤالات دارد. مطلب ما را دنبال کنید تا با مدیریت زمان و اهمیت آن در کنکور آشنا شده و روش‌های مدیریت صحیح زمان را یاد بگیرید.
مدیریت زمان چیست؟
مدیریت زمان فرآیند نظم بخشیدن و برنامه‌ریزی برای تعیین چگونگی تقسیم زمان به‌منظور انجام فعالیت‌های خاص است. مدیریت زمان باعث می‌شود شما کارایی بهتری داشته باشید و در کمترین زمان بیشترین کار را انجام دهید. زمانی که شما زمان را مدیریت می‌کنید، یعنی برای هر فعالیت خود، زمان خاص و معینی را اختصاص می‌دهید، این امر باعث می‌شود هر کاری در زمان خودش انجام گیرد و هیچ کاری عقب نیفتد.
مدیریت درست زمان مستلزم یک تغییر مهم است، یعنی تمرکز روی نتایج به‌جای تمرکز روی فعالیت‌ها. اهمیت مدیریت زمان همیشه و هر جا وجود دارد، مخصوصاً در کنکور که امتحانی سرنوشت‌ساز بشمار می‌آید.
اهمیت مدیریت زمان در کنکور
مدیریت زمان در کنکور و یا روزهای قبل از کنکور که زمان یادگیری و مطالعه‌ی دروس بشمار می‌رود، امری ضروری است. جلسه‌ی کنکور جوی نگران‌کننده و پراسترس برای دانش‌آموزان ایجاد می‌کند و سؤالات بسیاری در ذهن آن‌ها شکل می‌گیرد. نگرانی ناشی از اینکه چطور ممکن است در چند ساعت محدود به تمام سؤالات جواب دهیم و یا اینکه کاش زمان بیشتری داشتیم تا می‌توانستیم به تمام سؤالات پاسخ درست دهیم.
این عوامل باعث افزایش استرس و نگرانی در داوطلب شده و بازدهی کار او را پایین می‌آورد و حتی گاهی اوقات به فراموشی مطالب منجر می‌شود.
اگر داوطلب نتواند زمانی که برای هر درس اختصاص داده شده است را تنظیم کند، درنهایت امکان دارد نتواند به سؤالات برخی دروس جواب دهد. مدیریت زمان در کنکور اهمیت زیادی دارد و حتی باید گفت نمره و تراز افراد با رتبه‌های برتر و سایرین در مدیریت درست زمان است. اگر شما نتوانید در زمان خود سؤالات را جواب دهید آموزش مطالب و بار علمی نمی‌تواند ضامن موفقیت شما باشد.
تکنیک‌های مدیریت زمان در کنکور
برای اینکه بتوانید در جلسه‌ی کنکور زمان خود را مدیریت کرده و بهترین استفاده را از زمان بکنید، تکنیک‌های مهمی وجود دارند که بهتر است قبل از کنکور آن‌ها را یاد گرفته و در امتحان‌های آزمایشی و شبیه‌ساز کنکور اجرا کنید تا بتوانید در کنکور نیز آن‌ها بهره ببرید. در زیر به برخی تکنیک‌های مهم در مدیریت زمان اشاره خواهیم کرد.
زمان اختصاص داده‌شده به هر درس را تنظیم کنید
قبل از شروع به پاسخ دادن سؤالات دفترچه، زمان پاسخ‌دهی که برای هر درس اختصاص داده شده است را خوب بخوانید و آن را بنا بر نیاز خود دوباره تنظیم کنید. گاهی ممکن است فرد در درسی توانایی و قدرت بالایی داشته باشد، در این صورت زمان اختصاصی او با دفترچه تفاوت خواهد داشت. پس زمان را با توجه به پیش‌زمینه و مهارت خود در پاسخ‌دهی به سؤالات تنظیم کنید. اگر زمان پاسخ‌دهی به هر درس رو به پایان باشد و همه‌ی سؤالات خوانده‌نشده باشد، بدون معطلی به سراغ درس دیگر بروید و زمان خود را تلف نکنید.
سؤالات را طبقه‌بندی کنید
بهتر است موقع جواب دادن به سؤالات آن‌ها را از آسان به سخت طبقه‌بندی کنید. دقت داشته باشید در یک امتحان هم سؤالات سخت و هم سؤالات ساده و هم سؤالات متوسط گنجانده می‌شوند. بهتر است ابتدا با یک نگاه کلی به سؤالات هر درس، آن دسته از سؤالات که قبلاً مشابه آن را مطالعه کرده‌اید یا با مطالب ذهن شما همخوانی دارند را قبل از همه پاسخ دهید.
پاسخ به سؤالات ساده اعتمادبه‌نفس و انرژی شما را برای تمرکز روی بقیه‌ی سؤالات بالا می‌برد. بعد از سؤالات ساده به سمت بقیه‌ی سؤالات بروید و آن‌ها را با هر علامتی که به آن عادت دارید، تیک یا ضربدر علامت‌گذاری کنید. بعد از این کار به سؤالات متوسط پاسخ دهید و اگر وقت اضافی آوردید به سمت سؤالات سخت بروید، اما هرگز بیشتر از زمان اختصاص داده‌شده روی آن‌ها تمرکز نکنید.
بهتر است برخی سؤالات را جواب ندهید
گاهی اوقات لازم است برخی سؤالات را بی‌پاسخ رها کنید. سؤالات سخت علاوه بر اینکه زمان زیادی از شما می‌گیرند، موجب کم شدن انرژی شما می‌شوند و اگر به پاسخ مطمئنی نرسید درنهایت استرس شما را بالا می‌برند، پس ارزش جواب دادن ندارد.
به دفترچه‌ی پاسخ‌ها در طول امتحان نگاه نکنید
این به این معنی نیست که توجه کافی به این دفترچه نداشته باشید، بالعکس شما باید در پر کردن و نحوه‌ی پر کردن جاهای خالی دقت کافی را داشته باشید، اما در حالت کلی به آن نگاه نکنید. درصورتی‌که شما در یک درس نتوانید به تعداد زیادی از سؤالات جواب دهید، احساس خواهید کرد دفترچه‌ی شما بسیار خالی به نظر می‌رسد و این امر استرس را در وجود شما بالا می‌برد. در این حالت ممکن است برگردید و از نو سؤالات را بخوانید و این امر زمان شما را تلف خواهد کرد.
زمان خود را ذخیره کنید
همه‌ی ما در برخی دروس نسبت به بقیه مهارت بیشتری داریم و می‌توانیم در زمان کمتری سؤالات آن را جواب دهیم. در این حالت می‌توانید به دروسی که پایه‌ی قوی و مهارت بالایی در آن‌ها دارید زمان کمتری اختصاص داده و زمان باقی‌مانده را برای مرور سؤالات سخت ذخیره کنید. این ذخیره‌ی زمان می‌تواند در مواردی که سؤالات برخی دروس از حد انتظار شما سخت‌تر می‌شوند، کمکتان کند. به این روش استراتژی بازگشت یا روش زمان‌های نقصانی می‌گویند.
نکات مهم در مورد مدیریت زمان
- مدیریت زمان را قبل از جلسه‌ی کنکور چندین بار در امتحانات تمرین کنید تا بتوانید تمرکز کافی روی آن داشته باشید.
- مدیریت زمان را تنها در ذهن خود تجسم نکنید، تمام موارد گفته‌شده را روی کاغذ مکتوب کنید و در جلسه‌ی امتحان نیز روی هر درس وقت اختصاص داده‌شده و زمان پایان را ثبت کنید.
- در مدیریت زمان وسواس و حساسیت زیادی به خرج ندهید و زمان را با تعداد سؤالات تنظیم نکنید. برخی سؤالات ساده ممکن است در چندین ثانیه جواب داده شوند و برخی چند دقیقه زمان ببرند.
- نحوه‌ی مدیریت زمان را قبل از کنکور از مشاوران آگاه در این زمینه یاد بگیرید. مدیریت زمان هم در جلسه‌ی کنکور و هم در مطالعه‌ی دروس می‌تواند بسیار مهم و سرنوشت‌ساز باشد، از آن غافل نشوید.
- هر پاسخ صحیح یک نمره و به هر پاسخ غلط یک‌سوم نمره‌ی منفی تعلق می‌گیرد و اگر سؤالی بدون پاسخ باشد نمره‌ی مثبت یا منفی ندارد، پس بهتر است سؤالی که اطمینان ندارید جواب نداده، وقت و نمره‌ی خود را از دست ندهید.
- حتماً ساعت مچی دقیقی را با خود سر جلسه‌ی امتحان ببرید تا بتوانید تمرکز بهتری روی زمان خود داشته باشید.
اهمیت مدیریت زمان در برنامه‌ریزی برای کنکور
برای اینکه بتوانید در کنکور به موفقیت برسید و به اهداف خود نزدیک شوید، ابتدا باید یک برنامه‌ریزی صحیح همراه با زمان‌بندی مشخص داشته باشید. برخی اوقات بااینکه تسلط کافی روی مطالب دارید، اما نمی‌توانید موفق شوید. آیا در این هنگام به این اندیشیده‌اید که چرا این مشکل پیش آمده است؟
در بیشتر این مواقع مشکل اصلی شما، نحوه‌ی برنامه‌ریزی برای مطالعه است که یکی از جنبه‌های اصلی آن، مدیریت زمان است.
بعد از برنامه‌ریزی و ساماندهی، مؤثرترین عامل در رسیدن به هدف، مدیریت زمان است. مدیریت زمان به این معنا نیست که فرد باید تمام ۲۴ ساعت یک روز را به درس خواندن و مطالعه بگذراند. برعکس در مدیریت زمان علاوه بر مطالعه‌ی دروس برای بقیه‌ی فعالیت‌های روزانه نیز زمان مشخص و معین می‌گردد و فرد باید در طول زمان تعیین‌شده به انجام هر فعالیت روی آورد تا از برنامه‌ی اصلی خود عقب نماند.
افرادی که بدون برنامه‌ریزی و مدیریت زمان شروع به مطالعه برای کنکور می‌کنند، اغلب یا در انجام فعالیت‌های متفرقه‌ی خود مانند تفریح و استراحت باز می‌مانند یا در مطالعه‌ی دروس خود عقب مانده و در زمان باقی‌مانده تا کنکور نمی‌توانند تمام دروس خود را به اتمام برسانند.
نداشتن مدیریت زمان موجب:
- اتلاف زمان
- کارایی و بهره‌وری کم
- اتلاف وقت
- اتلاف انرژی
- کاهش امید و انگیزه در ادامه‌ی مطالعه
- حواس‌پرتی
- کیفیت پایین در مطالعه و یادگیری دروس
- خستگی از مطالعه
- افزایش استرس
- و درنهایت موجب نرسیدن به اهداف می‌شود.
شناخت زمان‌های تلف‌شده و عادت‌های غلط
برای اینکه بتوانیم یک مدیریت صحیح روی زمان خود داشته باشیم، ابتدا باید زمان‌های اتلاف شده‌ی خود، فعالیت‌هایی که موجب اتلاف وقت ما می‌شوند و عادت‌های بد خود را بشناسیم و آن‌ها را مدیریت کنیم.
برای مثال ممکن است فردی بیشترین زمان خود را در فضای مجازی بگذراند و همیشه سرگرم بازی با گوشی باشد، این عادت بد می‌تواند هنگام مطالعه روی کیفیت مطالعه‌ی او نیز اثر بگذارد و وقت او را هدر دهد. در این حالت باید او بتواند این عادت غلط خود را به‌مرورزمان کم کند. عادت‌های غلطی که موجب اتلاف وقت می‌شوند و فرد را در مدیریت زمان خود دچار مشکل می‌کنند عبارت‌اند از:
- خواب زیاد
- تماشای زیاد برنامه‌های تلویزیونی، گوش دادن به موزیک و …
- غرق شدن در فضای مجازی
- اتلاف وقت و خوش‌گذرانی بیش‌ازحد با دوستان
- اتلاف وقت در انجام فعالیت‌های عادی روزمره
- شرکت در مهمانی‌ها و دورهمی‌های خانوادگی
- و …
برای هر کدام از موارد بالا راه‌حل‌هایی نیز وجود دارند که افراد می‌توانند آن‌ها را حل کرده و زمان خود را مدیریت کنند. در این راه می‌توانند از مشاوران تحصیلی و کنکوری نیز کمک بخواهند و با خانواده‌ی خود نیز همکاری داشته باشند تا بتوانند مشکلات خود را زودتر حل کنند.
شناخت اصول مدیریت زمان و برنامه
برای اینکه بتوانید مطالعه‌ی صحیحی داشته باشید، باید اصول مطالعه را بلد باشید تا بتوانید از زمان خود بیشترین بهره را ببرید. اصول مطالعه‌ی بسیاری وجود دارند که هر فردی باید با توجه به ویژگی‌های زندگی خود و توانایی‌هایش از آن‌ها استفاده کند. در زیر به برخی اصول مطالعه که در مدیریت زمان و اتلاف وقت اثر دارند، اشاره می‌کنیم.
برنامه‌ریزی متناسب با زندگی خود برای مطالعه داشته باشید
برخی از افراد تصور می‌کنند اگر برنامه‌ریزی آن‌ها با دوستشان یا فردی که رتبه‌ی خوبی در کنکور سال قبل آورده است، مشابه و یکی باشد موجب موفقیت او نیز می‌شود. باید بگوییم این برنامه‌ریزی و استفاده از طرح‌ریزی‌های یکسان بسیار اشتباه است، زیرا هر فردی توانایی‌ها و ویژگی‌های خاص خودش را دارد و در شرایط زندگی و خانوادگی مختص خود زندگی می‌کند و این تفاوت‌ها موجب می‌شود هر فردی برنامه‌ی متفاوتی برای ساعات درسی و نوع مطالعه‌ی خود داشته باشد.
برای مثال برخی افراد در ساعات اولیه‌ی روز بسیار پرانرژی هستند و می‌توانند مطالعه‌ی خوبی انجام دهند. برخی از افراد نیز هستند که ممکن است در ساعات اولیه‌ی روز احساس خواب‌آلودگی داشته باشند یا در منزل آن‌ها ساعات میانی روز بسیار آرام و بی‌سروصدا باشد و بهترین زمان برای مطالعه همین ساعات باشد. در این حالت افراد باید برنامه‌ای مطابق با زندگی خود طرح‌ریزی کنند و تأکید می‌کنیم حتماً از مشاور کنکور خود کمک بگیرند.
اصل “قورباغه را قورت بده” را جدی بگیرید
این اصل که توسط برایان تریسی مطرح شده است در کنکور و مطالعات قبل آن نیز می‌تواند مفید باشد و از آن استفاده کرد. این اصل به این نکته اشاره دارد که بهتر است مطالب سخت درسی خود که احساس می‌کنید نیاز به دقت و تمرکز بیشتری دارد و وقت زیادی را از شما می‌گیرد، به زمان‌هایی اختصاص دهید که انرژی بالایی برای مطالعه دارید و بهتر است آن مطلب را قبل از همه‌ی مطالب مختص آن روز تمام کنید؛ یعنی در ابتدای برنامه و در ساعات آغازین روز که بیشترین انرژی را دارید باید سخت‌ترین مطلبی که بیشترین میزان انرژی را از شما می‌گیرد مطالعه کنید.
تصور کنید فردی در مطالعه‌ی درس فیزیک و برخی مباحث آن دچار مشکل است و زمان زیادی را به آن اختصاص می‌دهد، در این حالت اگر فرد در ساعات پایانی روز حتی به مدت سه ساعت هم روی مطلب موردنظر تمرکز کند، باز نمی‌تواند آن را بیاموزد و این امر موجب اتلاف انرژی و زمان شده و او را خسته می‌کند؛ اما اگر او مطالعه‌ی این مطلب را به ساعات پرانرژی از روز مانند اول صبح اختصاص دهد، زودتر آن را می‌آموزد بدون آنکه وقت و انرژی خود را تلف کرده باشد.
مطالب درسی را یک‌درمیان بخوانید
همه‌ی ما می‌دانیم که در لیست دروسی که برای کنکور مطالعه می‌کنیم برخی از دروس حالت حفظی (حافظه محور) دارند مانند دروس ادبیات، دین و زندگی و … و برخی دیگر نیز حالت حل کردنی (مسئله محور) دارند مانند فیزیک، ریاضی، هندسه و …
برای مطالعه‌ی بهتر و یادگیری زودتر دروس بهتر است مطالب درسی را یک‌درمیان مطالعه کنید، یعنی یک مطلب و سرفصل حفظی و یک مطلب حل کردنی را بخوانید تا انرژی بهتری برای ادامه‌ی مطالعات خود داشته باشید. ازآنجاکه هر کدام از مطالب حافظه محور و مسئله محور از نیمکره‌های جداگانه‌ی مغز کار می‌کشند، رعایت این اصل انرژی مغزتان را بالا می‌برد.
عادت‌های خود را مدیریت کنید
برخی از عادت‌هایی که موجب اتلاف وقت شما در مطالعه می‌شوند را باید حذف کنید. برای مثال خواب زیاد یا خوش‌گذرانی‌های بیش‌ازحد با دوستان که بهتر است در سالی که شما برای کنکور آماده می‌شوید آن‌ها را کنار بگذارید.
برخی دیگر از عادت‌های غلط که نمی‌توانید آن‌ها را ترک کنید و یا گاهی اوقات این عادت‌ها می‌توانند برای شما جزو تفریحات مثبت باشند و موجب بالا رفتن انرژی شما شوند باید کنترل کرده و به حالت اعتدال در بیاورید. برای مثال تصور کنید شرکت در برخی مهمانی‌ها برای فرد می‌تواند بسیار روحیه‌ساز باشد در این حالت بهتر است آن را کنترل کرده و برخی اوقات آن را در لیست برنامه‌های ماهانه‌ی خود بگنجانید.
عواملی که موجب ضعف در مدیریت شما می‌شوند را بشناسید
برخی عوامل وجود دارند که باعث می‌شوند شما در مدیریت زمان خود ضعف داشته باشید و نتوانید بهره‌ی کافی از زمان خود ببرید. عجول بودن در انجام کارها، تنبلی، اهمال و سستی، صبور نبودن، انگیزه و انرژی پایین، ناکامی و … ازجمله عوامل ضعف در مدیریت زمان هستند. بهتر است آن‌ها بشناسید اگر در وجود شما این عوامل وجود دارند با مشاور خود مشورت کرده و آن‌ها را حل کنید.
زمان‌های یادگیری را بشناسید
برخی از ساعات روز وجود دارند که افراد می‌توانند در این ساعات هم کیفیت مطالعه‌ی بهتری داشته باشند و هم در زمان کمتری بیشترین حجم مطلب را مطالعه کنند. این ساعات ممکن است برای افراد مختلف، متفاوت باشد اما در بیشترین حالت ممکن اکثر افراد در ساعات اولیه‌ی صبح انرژی بالایی برای درس خواندن و یادگیری دارند. همچنین آخر شب نیز از جمله ساعات مطالعه‌ی طلایی است. به غیر از این ساعات برخی ساعت‌ها نیز وجود دارند که یادگیری در آن‌ها کم و متوسط است.
بهتر است مطالب سخت درسی خود را برای ساعات طلایی نگه داشته، مطالب ساده و متوسط را در ساعت‌هایی که یادگیری در حد متوسط است بخوانید و در ساعاتی که برای انجام هیچ کاری حوصله ندارید فعالیت‌های شخصی و متفرقه را انجام دهید. در این حالت بهترین بهره را از ساعات روزانه‌ی خود می‌برید.
نکات مهم برای مدیریت زمان در مطالعات کنکوری
- به تغذیه خود دقت کنید، پرخوری می‌تواند باعث کسالت شود و در این حالت شما نمی‌توانید مطالب درسی را به‌خوبی مطالعه کنید.
- خواب و استراحت خود را کنترل کنید. هشت الی نه ساعت خواب در روز برای بدن کافی است و می‌تواند انرژی لازم برای فرد را تأمین کند. سعی کنید شب‌ها زودتر بخوابید تا بتوانید از ساعت‌های طلایی صبح که بهترین زمان برای مطالعه‌ی دروس است استفاده کنید.
- ظهرها کمی استراحت داشته باشید. تصور نکنید یک ساعت خوابیدن بعد ظهر ممکن است وقت شما را هدر دهد، بلکه برعکس این خواب کوتاه می‌تواند انرژی شما را بالا برده و در ساعات باقی‌مانده‌ی روز تمرکز شما را بهتر کند تا بتوانید نتیجه‌ی بهتری از مطالعه‌ی خود بگیرید.
- در یادگیری دروس عجول نباشید و سعی کنید مطالب را با کیفیت بهتری مطالعه کنید.
- در تنظیم زمان‌بندی خود برای مطالعه وقت‌های اضافی نیز برای اتفاقات پیش‌بینی‌نشده در نظر بگیرید.
- یکی از نمونه‌های بارز اتلاف وقت عدم تمرکز است، آن هم زمانی که شما در هنگام مطالعه، مطلبی را نیمه رها کرده و به سراغ گوشی یا خوردن چیزی می‌روید. در این حالت هنگام بازگشت شما برای تمرکز دوباره روی مطلب، باید زمان زیادی را صرف کنید که هم از انرژی شما کم می‌کند و هم زمان شما را تلف می‌کند.
- اجازه ندهید انتظار کشیدن وقت مفیدتان را هدر دهد. اکثر افراد ترجیح می‌دهند زمانی که منتظر هستند، کار خاصی انجام ندهند. باید بدانید این مواقع می‌توانند بهترین ذخیره‌ی زمان برای شما باشند و شما از آن برای مرور، خلاصه‌برداری، حفظ چندین لغت و… استفاده کنید.
- از وقت مطالعه‌ی خود به بهترین شکل استفاده کنید، نگذارید افکار مزاحم، زمان مطالعه‌ی شما را بگیرند. برای حل این مشکل از تکنیک‌های افزایش تمرکز استفاده کنید.
- یکی از نکات مهمی که باید داوطلبان کنکور برای بهینه‌سازی و مدیریت زمان رعایت کنند این است که در برنامه‌ریزی برای مطالعه درس‌ها، نوع درس، زمان و مبحثی که قرار است مطالعه شود، کاملاً مشخص و تعیین‌شده باشد، در این حالت داوطلب علاوه بر اینکه زمان را مدیریت می‌کند، مطالعه درس‌ها هم هدفمند خواهد شد.
- برخی مطالب و موضوعات قاتل ظرفیت مغز، است و علاوه بر اینکه کمک‌کننده نیست، باعث ایجاد اشکال در یادگیری هم می‌شود. به همین دلیل داوطلبان بهتر است این مطالب اضافی و غیرضروری را در سال کنکور از زندگی خود حذف کنند.
مدیریت زمان در زمان مطالعات کنکوری و در جلسه‌ی کنکور از اهمیت بالایی در موفقیت افراد برخوردار است که بهتر است قبل از هرگونه برنامه‌ریزی برای کنکور در مورد این موضوع تحقیق کرده و تمام جوانب را در نظر بگیرید و حتماً با مشاور کنکور خود در این باره بحث و مشورت کنید.
