روش‌های غلبه بر استرس شغلی
– داشتن شغل از الزامات زندگی هر فرد است که امروزه با توجه به دنیای پیشرفته‌ی ما، مرد و زن و تمام اقشار جامعه را شامل می‌شود. تمام مشاغل دارای مشکلات، چالش‌ها و ویژگی‌های خاص خود هستند و این مسائل استرس و فشارهای عصبی و روانی بسیاری را برای شاغلین ایجاد می‌کند. البته که وجود برخی چالش‌ها در محیط‌های کاری موجب بالا رفتن بهره‌وری و خلاقیت در افراد می‌شود اما اگر چالش‌ها و برخی مشکلات کاری، دست‌به‌دست هم دهند استرس شغلی را برای فرد ایجاد خواهند کرد که مطمئناً اثرات بدی روی روند کاری فرد، زندگی شخصی و روح و جسم او خواهد گذاشت. اگر شما نیز تازه وارد شغلی شده‌اید یا می‌خواهید شغلی را انتخاب کنید بهتر است مهارت‌های لازم برای مدیریت و کنترل استرس شغلی را بیاموزید تا بتوانید در کار و زندگی شخصی خود موفق شوید.
استرس شغلی چیست؟
استرس شغلی به یک وضعیت فیزیولوژیکی اطلاق می‌شود که در آن فرد شاغل به سبب محول شدن وظایف و مسئولیت‌های سنگین دچار استرس و فشار روانی می‌شود که این فشار می‌تواند تأثیرات ناسالمی را بر سلامت روحی و جسمی او تحمیل کند.
استرس شغلی می‌تواند به‌عنوان پاسخ‌های فیزیکی و احساسی مضر تعریف شود و زمانی رخ می‌دهد که الزامات شغلی با توانایی‌ها، منابع یا نیازهای کارمندان مطابقت نداشته باشد.
البته باید گفت علل و عوامل زیادی در به وجود آمدن استرس شغلی نقش دارند که این عوامل می‌تواند از فردی به فرد دیگر با توجه به خصوصیات و ویژگی‌های فردی، خانوادگی و شرایط محل کار، کارفرما و همکاران وی، متفاوت باشد.
عواملی که موجب استرس شغلی می‌شوند
باید بگوییم موضوع استرس شغلی یکی از مسائل و مشکلاتی است که بسیاری از افراد شاغل و سازمان‌ها درگیر آن هستند، چراکه علاوه بر خطرات و آسیب‌های فردی، روی کار کلی سازمان‌ها نیز تأثیرات منفی می‌گذارد. برای حل این مشکل و کم کردن آسیب‌های آن بهتر است ابتدا با علل و عواملی که موجب به وجود آمدن فشار روانی و استرس در محیط کار می‌شود آشنا شده و درصدد رفع و حل آن باشیم تا این مسئله تمام ابعاد زندگی فردی ما را تحت تأثیر قرار ندهد.
علل و عواملی که می‌توانند موجب ایجاد استرس در افراد شود عبارت‌اند از:
- – وظایف سنگین و مسئولیت‌هایی که فرد از انجام آن ناتوان است.
- – واگذاری چندین مسئولیت به یک فرد
- – انتظارات بیجا و دور از انتظار کارفرمایان
- – نداشتن رابطه‌ی دوستانه و خوب مابین دیگر همکاران
- – بالا بودن ساعات کاری، کم بودن مرخصی‌ها، پایین بودن حقوق و مزایای کارمندی
- – نداشتن توانایی و مهارت‌های لازم برای انجام کارهای محوله به فرد
- – عدم مشارکت کارکنان در سازمان‌ها
- – ارزشیابی‌های ناعادلانه و یا بدون شناخت کافی از افراد و تبعیض قائل شدن در بین کارکنان هنگام ارزیابی
- – کنترل‌های بی‌مورد و آزاردهنده در محیط کار
- – قوانین خشک و غیرقابل انعطاف‌پذیر در سازمان
- – تغییرات غیرمنطقی و جابه‌جایی مکرر و بدون دلیل کارکنان
- – شرایط فیزیک محل کار مانند سروصدای بیش‌ازحد در محیط کار، گرما و سرما، نور کم و ناکافی و…
- – عدم امکان پیشرفت و ارتقاء شغلی
- – عدم رضایت از شغل توسط شاغل
عوارض و مشکلاتی که استرس شغلی برای افراد به وجود می‌آورد
زمانی که استرس‌ها کوتاه‌مدت باشند و فرد بتواند آن‌ها را کنترل کند جای نگرانی وجود ندارد. درواقع زمانی باید نگران این مسئله بود که استرس‌ها علاوه بر حل نشدن و کنترل نشدن توسط افراد، بلندمدت باقی بمانند، در این حالت بدن هر لحظه در حالت فعال برای مقابله با عوامل استرس‌زا قرار می‌گیرد و این امر سبب به وجود آمدن مشکلات بسیاری در روح و روان و جسم فرد می‌شود.
وجود استرس طولانی‌مدت و عدم کنترل آن درنهایت خستگی و ضایعات جسمی را به بار می‌آورد در این حالت بدن توانایی خود را از دست می‌دهد و موجب بروز بیماری‌های بسیاری می‌شود که این بیماری‌ها انجام فعالیت‌های شغلی فرد را مختل خواهند کرد.
در طول 20 سال گذشته، تحقیقاتی در زمینه‌ی استرس شغلی و بروز بیماری انجام شده که در آن‌ها نتایجی چون:
- – اختلال در خواب
- – اختلال در عملکرد سیستم گوارشی
- – ایجاد سردرد و گرفتگی عضلانی
- – ایجاد مشکلاتی در روابط خانوادگی و روابط با دوستان
- – از دست دادن تمرکز
- – افسردگی
- – پرخاشگری و کج‌خلقی
- – استفاده از روش‌های ناسالم برای رفع استرس مانند سیگار
و … به دست آمده است.
راهکارهایی که می‌توان با آن استرس شغلی را مدیریت کرد
حال که با اهمیت موضوع استرس شغلی و عوامل ایجادکننده‌ی آن آشنا شدیم باید به دنبال راهکارهایی باشیم تا هر چه زودتر به رفع این مشکل بپردازیم. این راهکارها می‌تواند توسط خود فرد و کارفرما برای بهبود وضعیت شغلی کارکنان صورت گیرد.
حذف موارد و عواملی که موجب استرس در افراد می‌شود بهترین روش برای از بین بردن این مشکل است. البته که نمی‌توان تمام موارد استرس‌زا را حذف کرد اما اگر کارفرمایان همکاری خوبی داشته باشند، بسیاری از تنش‌های روانی حاکم بر محیط کار کم می‌شود و استرس افراد نیز تا حد زیادی کنترل می‌گردد.
کارفرمایان می‌توانند با ایجاد رابطه‌ای سالم و درست، انتظارات مشخص، بهبود فیزیکی فضای کار، تناسب میان ساعات کاری و حقوق افراد، ارزش‌دهی و رفتار مناسب با کارکنان و … فشار روانی حاکم بر محیط کار را تا حد زیادی کم کنند.
افراد چگونه می‌توانند استرس شغلی خود را مدیریت و کنترل کنند؟
- – در مرحله‌ی بعد شما می‌توانید با انجام برخی کارها، فشار روانی و استرس خود را کاهش دهید.
- – زمان‌بندی دقیقی برای وظایف و فعالیت‌های روزانه‌ی خود در سازمان انجام دهید
- – گذراندن وقت با خانواده و سفر را فراموش نکنید چون بهترین روش برای از بین بردن فشار روانی ناشی از مشغله‌ی کاری است.
- – فضای کاری خود را تغییر دهید این تغییر می‌تواند حتی با یک گلدان تازه و اشیائی باشد که روحیه و انرژی شما را بالا ببرد.
- – همیشه سروقت در محل کارتان حاضر شوید، دیر رسیدن خود می‌تواند بر استرس شما بیفزاید.
- – روابط خود با همکاران و کارفرما را بهبود بخشید. رابطه‌ی صمیمانه و محترمانه با همکاران خود داشته باشید تا جو مثبتی بین شما برقرار باشد و از بودن در کنار آن‌ها لذت ببرید.
- – در زمان‌های استراحت به انجام ورزش، گوش دادن به موسیقی، خوردن غذای مورد علاقه، صحبت کردن با اعضای خانواده، خواندن کتاب و قدم زدن در فضای باز بپردازید. این فعالیت‌ها می‌توانند فشارهای عصبی ناشی از کار را از بین ببرند.
- – کارهایی که در طول روز و هفته باید انجام دهید را یادداشت کنید. با انجام هر کار روی آن خط بکشید و سعی کنید وظایف سنگین و سخت را همان ابتدای روز که انرژی بالایی دارید انجام دهید تا استرس خود را به حداقل برسانید.
- – اگر برای انجام برخی فعالیت‌ها، مهارت‌های لازم را ندارید می‌توانید با ایجاد رابطه‌ای دوستانه از همکارتان بخواهید به شما کمک کند تا آن را بیاموزید یا از وقت‌های اضافی خود در طول هفته برای پرورش مهارت‌های خود استفاده کنید.
