یادگیری روش‌های خلاصه‌برداری برای موفقیت در کنکور
تنها خواندن مطالب، حفظ کردن آن‌ها، حل کردن مسائل و تمرینات، انجام تست‌زنی و… نمی‌تواند ما را در داشتن یادگیری موفق و مؤثر برای کنکور یاری کند، بلکه برای اینکه بتوانیم یک یادگیری مفید داشته باشیم و از زمان خود بهترین استفاده را بکنیم باید روش‌های مختلف آموزش مطالب را آموخته و در زمان مناسب از آن‌ها استفاده کنیم.
برای نمونه داشتن تمرکز و افزایش آن هنگام مطالعه می‌تواند ما را در جهت داشتن یک یادگیری مفید و مؤثر یاری کند اما داشتن تمرکز، تنها روش یادگیری نیست بلکه روش‌های مختلف و متفاوتی وجود دارد تا ما بتوانیم از هر مطلبی که می‌خوانیم بهترین درک را داشته باشیم. از آنجایی‌که کنکور و سؤالات آن به سمت مفهومی شدن می‌روند ما نیز باید از بهترین روش‌ها برای درک و فهم مطالب بهره ببریم. یکی از روش‌های مؤثر برای داشتن یک یادگیری مفید، استفاده کردن از روش‌های خلاصه برداری برای کنکور یا همان یادداشت‌برداری است.
خلاصه‌برداری چیست؟
خلاصه‌نویسی یکی از روش‌های یادداشت‌برداری است که به افراد کمک می‌کند تا مطالب و اطلاعات مهم را به زبان ساده‌تر و با جزئیات کمتر، مطالعه و مرور کنند. هر دانش‌آموز و داوطلبی ممکن است با توجه به برنامه‌ی درسی خود، نیازها و ویژگی‌های فردی‌اش از روش‌های مختلفی برای داشتن یک یادگیری مفید استفاده کند.
برای مثال ممکن است برخی یادداشت‌برداری و خلاصه برداری برای کنکور را کاری غیرضروری و وقت‌گیر بدانند و به‌جای آن از خط کشیدن زیر نکات مهم درسی و یا روش‌های ابداعی خود بهره ببرند. باید گفت روش‌های یادگیری سلیقه‌ای است و نمی‌توان برای همه یک روش را با اطمینان کامل معرفی کرد اما برخی روش‌ها هستند که با توجه به استفاده‌ی بیشتر افراد و نتایج خوبی که از آن‌ها گرفته شده است می‌توان با اطمینان خاطر بیشتری از آن‌ها بهره برد مانند یادداشت‌برداری.
به عبارت ساده‌تر باید بگوییم خلاصه‌برداری یعنی شما هر مطلب یا هر مبحث درسی که مطالعه کرده‌اید و نکات مهمی که احساس می‌کنید از اهمیت بیشتری نسبت به بقیه برخوردارند را در دفتری نوشته و زمانی که می‌خواهید به‌مرور آن‌ها بپردازید.
اهمیت خلاصه برداری برای کنکور
خلاصه‌برداری ازاین‌جهت اهمیت بیشتری دارد که در برنامه‌ریزی‌های درسی برای کنکور همیشه ما زمانی را برای مرور و جمع‌بندی دروس اختصاص می‌دهیم که اغلب ماه‌های آخر و ایام نزدیک به کنکور هستند. در این حالت شما به‌جای خواندن تمامی کتاب‌ها، منابع درسی، منابع کمک‌آموزشی می‌توانید بدون سردرگمی تنها با مطالعه‌ی خلاصه‌برداری‌های خود، تمامی مطالب موردنیاز را مرور کنید، یعنی خلاصه‌برداری به شما این امکان را می‌دهد که در مدت‌زمان کمتری مطالب بیشتری را به بهترین نحو ممکن مرور کرده و برای ، آزمون‌های آزمایشی و کنکور آماده شوید.
خلاصه‌برداری ازاین‌جهت مهم است که:
- مطالب درسی با عمق بیشتری در ذهن ثبت می‌شود.
- دسترسی به هر مطلب برای مرور آسان می‌شود.
- این امکان را می‌دهد تا شما هر مبحث درسی را در یک دفترچه ثبت کنید حتی اگر این مطالب در کتاب‌های مختلف باشند، به عبارت بهتر مطالب با طبقه‌بندی دقیق‌تری در اختیار شما قرار می‌گیرند.
اولین گام در خلاصه برداری برای کنکور تهیه‌ی دفترچه است
اولین گام در خلاصه‌برداری این است که شما دفترچه‌های مرتب و منظمی برای مباحث درسی خود آماده کنید. در حد امکان تعداد این دفترچه‌ها کم باشد. به‌طور مثال برای درس فیزیک از یک دفترچه استفاده کنید به‌جای اینکه فیزیک هرسال درسی را در یک دفترچه‌ی جداگانه بنویسید، یعنی به‌صورت کلی‌تر مباحث را از هم جدا کنید.
نوشتن دفترچه‌ها و انجام خلاصه‌برداری
نحوه‌ی نوشتن و تنظیم خلاصه‌برداری‌ها روشی سلیقه‌ای است و هر کسی می‌تواند با توجه به سلیقه‌ی خود آن را تهیه و تنظیم کند اما به شما توصیه می‌کنیم دفترچه‌های خود را خیلی منظم و مرتب با استفاده از چندین قلم رنگی تنظیم کنید. بدین‌صورت که شما می‌توانید مطالب خیلی مهم را با قلم قرمز، مطالبی که از اهمیت کمتری برخوردارند با قلم آبی و مطالب کم‌اهمیت‌تر را با قلم مشکی تنظیم کنید، به‌طوری‌که بتوانید برای یافتن یک نکته‌ی مهم در میان حجم انبوهی از مطالب به‌راحتی آن را بیابید.
نحوه‌ی خلاصه‌برداری صحیح
برای داشتن یک خلاصه‌نویسی مفید، ابتدا شما باید مبحث را مطالعه کرده آن را درک کنید سپس شروع به نوشتن نکات با اولویت اهمیت کنید. حتی می‌توانید جاهای خالی کوچکی زیر هر مبحث در دفتر خود نگه دارید و هر نقطه‌ای که در یک کتاب غیردرسی یا آزمون تستی با آن برخورد کرده‌اید و احساس می‌کنید مهم است را در بخش مختص خود یادداشت کنید.
روش نوشتن خلاصه‌برداری مختص خودتان باشد
بهتر است بگوییم نوشتن دفاتر خلاصه‌برداری تا حد امکان شخصی‌سازی‌شده باشد یعنی چه؟
در یک تعریف ساده میتوانیم بگوییم شما هنگام نوشتن دفتر خلاصه‌برداری لازم نیست از کلمات و جملات عین کتاب استفاده کنید بلکه برعکس در خلاصه‌برداری بهتر است شما مطالب را آن‌طور که خودتان برداشت می‌کنید، همان‌طور نیز یادداشت کنید.
تصور کنید شما یک یا چند صفحه از یک کتاب را مطالعه می‌کنید، چندین بار آن را مرور می‌کنید درنهایت چیزی از آن نمی‌فهمید اما اگر آن را به زبان خودتان برگردانید و یا مثال‌های قابل‌فهمی برای آن بزنید در این حالت هم فهم مطلب برایتان آسان می‌شود و هم با استفاده از مثال‌ها، مطالب در ذهن شما به‌راحتی ثبت شده و دیرتر از یادتان می‌رود.
دقت داشته باشید هنگام خلاصه‌برداری آنچه از مطلب برای شما استنباط شده است آن را به زبان خود در دفتر یادداشت کنید، هرچقدر این مطالب مهم و خلاصه‌شده باشد بیشتر به درد شما خواهد خورد چراکه خلاصه، نسخه‌ی کوتاهی از متن است و لازم نیست شما تمام مطالب را بنویسید در این صورت نتیجه‌ی خوبی نخواهید گرفت.
نکات مهم و کلیدی خلاصه برداری برای کنکور:
- برای خلاصه‌برداری‌های خود حتماً از دفتر استفاده کنید و آن‌ها را در کاغذهای مختلف ننویسید زیرا با گذر زمان حجم یادداشت‌های شما بیشتر خواهد شد و نه‌تنها کمکی به شما نخواهد کرد بلکه موجب سردرگمی شما خواهد شد.
- در صورت امکان از خلاصه‌برداری‌های دیگران استفاده نکنید زیرا خلاصه‌برداری یک روش شخصی برای به خاطر سپردن مطالب است و می‌تواند از فردی به فرد دیگر متفاوت باشد.
- حتماً بعد از نوشتن خلاصه‌برداری خود، دوباره آن را مرور کنید شاید برخی از نقاط مهم را فراموش کرده‌اید یا به‌اشتباه نوشته‌اید.
- تا حد ممکن خلاصه‌برداری‌های خود را خیلی مرتب و منظم بنویسید زیرا هرچقدر یک یادداشت مرتب و منظم نوشته شده باشد شما را به خواندن آن ترغیب و تشویق می‌کند، نوشته‌های نامرتب می‌تواند تمرکز انسان را به هم بریزد و نتیجه‌ی عکس بدهد.
- برای راحتی کار می‌توانید با استفاده از قلم‌های رنگی قبل از اینکه یادداشت‌برداری کنید زیر مطالب خط بکشید و بعد از تمام کردن هر مبحث درسی شروع به نوشتن کنید.
- روش‌های مختلفی برای خلاصه‌نویسی وجود دارد که هرکدام از این روش‌ها در یک درس خاص می‌تواند مفید واقع شود مانند طرح درختی که در دروسی مانند شیمی و زیست که هر مبحث زیرمجموعه‌ای از مبحث دیگر است می‌تواند برای یادگیری و درک و فهم بهتر شما، مفید واقع شود.
- در دروسی مانند ریاضی و فیزیک که دارای فرمول حل مسائل هستند سعی کنید مثال‌های کوچک و قابل‌فهمی را در زیر هر فرمول و یا مبحث بنویسید تا هنگام مرور به‌راحتی بتوانید مطلب را به خاطر بیاورید.
- برخی از دانش‌آموزان احساس می‌کنند که باید تمام مطالب یک کتاب را هنگام خلاصه‌نویسی در دفتر خود یادداشت کنند و این کاملاً اشتباه است. در این روش شما باید از یک کتاب ۳۰۰ صفحه‌ای ۵۰ صفحه خلاصه‌ی مطالب را یادداشت کنید و نقاط اضافی و توضیحات طولانی آن را حذف کنید تا هنگام مرور در زمان کمتری مطالب بیشتری بخوانید.
سخن آخر
ما شما را در مطلب بالا با یکی از روش‌های خلاصه‌نویسی یعنی یادداشت‌برداری که نسبت به روش‌های دیگر کارایی و تأثیر بیشتری در یادگیری دارد آشنا کردیم. خلاصه‌نویسی می‌تواند علاوه بر یادداشت‌برداری شامل حاشیه‌نویسی کتاب، علامت‌گذاری، جدول‌بندی، تهیه‌ی برگه‌های یادآوری و انواع مختلفی از روش‌ها باشد که بسته به شرایط، نوع مطالعه و ویژگی‌های هر فرد متفاوت است.
