طراحی مسیر زندگی، مهم‌ترین مرحله تصمیم‌گیری دانش‌آموز
دانش‌آموزانی که به دوره متوسطه اول و انتخاب مهم‌ترین مرحله زندگی خود رسیده‌اند، باید با بهره‌گیری از تمامی ظرفیت‌های موجود در محیط پیرامونی خود و مشورت با اولیای خود، معلمان، مشاوران آگاه و مطمئن و مطالعه منابع موجود در این زمینه، طراحی مناسب‌ترین مسیر زندگی خود دست یابید.
در طراحی مسیر زندگی این تنها خودِ فرد است که باید با مشورت، کسب آگاهی، تجربه‌آموزی، بازدید، مصاحبه با افراد متخصص و تجزیه‌وتحلیل این اطلاعات به ساخت دنیای آینده خود اقدام نماید.
بنابراین یکی از اهداف این دوره تحصیلی کمک به تصمیم‌سازی و تصمیم‌گیری عاقلانه در طراحی مسیر زندگی تحصیلی و شغلی است. یعنی با ایجاد دغدغه برای تصمیم‌سازی و تصمیم‌گیری، دانش‌آموزان می‌توانند نسبت به جمع‌آوری اطلاعات، پذیرش مسئولیت و تعهد عاملانه در رسیدن به مناسب‌ترین شاخه و رشته تحصیلی اقدام کنند.
طراحی مسیر زندگی چیست؟
طراحی مسیر زندگی یعنی کمک به فرد برای دستیابی به هویت موفق، از طریق شکوفایی استعدادها و توانایی‌های ذاتی خود با تدوین برنامه‌های فرایندی همه‌جانبه در حوزه تحصیلی – شغلی است.
فرایند طراحی مسیر تحصیلی چیست؟
در فرایند ارائه خدمات راهنمایی و مشاوره، سعی والدین و مسئولین مدرسه بر آن است تا دانش‌آموز ضمن آشنایی با استعدادها، توانایی‌ها، علایق و ویژگی‌های شخصیتی خویش، شاخه‌ها و رشته‌های تحصیلی، حرف و مشاغل موردنیاز جامعه را بشناسد و بر اساس آن، به‌صورت آگاهانه شاخه و رشته تحصیلی مناسب خود را انتخاب کند.
اصطلاحات مهم در طراحی مسیر زندگی
خودشناسی
خودشناسی به دانش اموز در پاسخ به سؤال «من چه کسی هستم؟» کمک می‌کند. خودشناسی شامل زمینه‌هایی چون رغبت‌ها، توانایی‌ها،
ارزش‌ها و شخصیت می‌شود.
رغبت
رغبت، علاقه و تمایل فرد در پرداختن به یک موضوع بدون درنظرگرفتن توان و استعداد است. مثل رغبت یک فرد به امور پزشکی، خلبانی، نجاری، جوشکاری و… بدون درنظرگرفتن توانایی انجام این کار، رغبت بر اساس تقویت‌های محیطی و یا به عبارتی بر اساس یادگیری و جو عمومی جامعه در مورد یک موضوع شکل می‌گیرد.
توانایی
کارهایی که هر شخص برای یادگرفتن آن‌ها آمادگی قبلی دارد و می‌تواند در حال حاضر به‌خوبی آن‌ها را انجام دهد، یعنی به آنچه الآن دارد و یا فکر می‌کند که می‌تواند انجام دهد، توانائی گفته می‌شود، مثل آواز خواندن.
به عبارت دیگر توانایی بالقوه و ذاتی فرد در یادگیری و انجام یک کار یا موضوع خاص و ویژه است. یعنی هر فردی نسبت به همسالان و همنوع خودش توان خاص و ویژه‌ای دارد که در صورت آماده بودن شرایط محیطی، می‌تواند خلاق، مؤثر و سازنده باشد.
استعداد
استعداد، توانایی بالقوه و ذاتی فرد در یادگیری و انجام یک کار یا موضوع خاص و ویژه است. یعنی هر فردی نسبت به همسالان و همنوع خودش توان خاص و ویژه‌ای دارد که در صورت آماده بودن شرایط محیطی می‌تواند خلاق، مؤثر و سازنده باشد.
ارزش‌ها
ارزش‌ها غالباً همان نیروهای ناشناخته‌ای هستند که تصمیمات ما را در سراسر زندگی‌مان تحت تأثیر قرار داده و آن‌ها را به مسیر مشخصی هدایت می‌کنند.
خودکارآمدی
خودکارآمدی به احساس‌های کفایت، شایستگی و لیاقت ما در کنار آمدن با زندگی اشاره دارد
گام‌های تأثیرگذار در انتخاب رشته تحصیلی
جدول زیر به‌طور خلاصه نمایان‌گر مواردی است که هر دانش‌آموز برای انتخاب صحیح رشته تحصیلی در مقطع متوسطه اول باید به آن‌ها توجه داشته باشد:
شناخت خود | توانایی و مهارت |
هوش و استعداد | |
علاقه و رغبت | |
شخصیت | |
ارزش‌ها | |
شناخت محیط | محدودیت‌ها و امکانات رشته‌های تحصیلی در منطقه |
رشته‌های تحصیلی موجود در منطقه | |
هنرستان‌ها و دبیرستان‌های موجود در مقطع متوسطه دوم | |
شناخت نیازهای جامعه | شناخت مشاغل و حِرَف |
آینده شغلی و حرفه‌ای در کشور، منطقه و شهر |
