چگونه می‌توانم خبرنگار شوم: آشنایی با رشته روزنامه‌نگاری

خبرنگار فردی است که با استفاده از منابع خبری، وظیفه‌ خبرنگاری یا تهیه‌ گزارش کامل و جامع و قابل پخش از یک واقعه را به عهده دارد. خبرنگار برای تهیه‌ی اخبار روزنامه، رادیو یا تلویزیون از راه دور یا گاهی مکانی دوردست خبر تهیه می‌کند.

• آیا به ذهن شما نیز خطور کرده است که برای این شغل باید در چه رشته‌ای تحصیل کرد؟
• آیا یک خبرنگار باید مهارت‌های خاصی برخوردار باشد؟
• چه تحصیلات و چه ویژگی‌هایی یک فرد را به یک خبرنگار خوب تبدیل می‌کند؟

اگر شما هم به این شغل علاقه دارید اما تا به حال اطلاعاتی در مورد آن کسب نکرده‌اید، ادامه‌ مطلب را مطالعه کنید.

خبرنگار کیست؟

در ساده‌ترین تعریف باید گفت خبرنگار کسی است که به حرفه‌ی خبرنگاری مشغول است؛ یعنی خبر و گزارش‌های خبری را برای چاپ در روزنامه‌ها، مجلات و نشریات و یا برای پخش از رادیو، تلویزیون و یا اینترنت گردآوری، انتخاب و ارائه می‌کند، یا بر انجام این کارها نظارت دارد.

برای ورود به این حرفه ابتدا باید دانش‌آموزان در شاخه‌ علوم انسانی تحصیل کنند و در آزمون کنکور انسانی شرکت کرده و در انتخاب رشته‌ خود، رشته‌ی ارتباطات و علوم اجتماعی را انتخاب کنند. این رشته در مقطع کارشناسی دارای سه گرایش پژوهش در رسانه، روابط عمومی و روزنامه‌نگاری است.

افرادی که می‌خواهند وارد این شغل شوند باید گرایش سوم را انتخاب کنند. علاوه بر تحصیلات دانشگاهی افراد می‌توانند با گذراندن دوره‌های خبرنگاری در مراکز آموزشی و آموزشگاه‌های خصوصی و یا تحصیل در دانشکده‌های خبر، وارد شغل خبرنگاری شوند.

روزنامه‌نگار که اغلب خبرنگار نامیده می‌شود به تحقیق و نوشتن اتفاقات و رویدادهای مختلف می‌پردازد. در میان داوطلبان کنکور انسانی، افرادی که ذهنی پژوهشگر داشته و از بررسی موضوعات مختلف لذت می‌برند در این رشته موفق خواهند بود.

برای افرادی که تنها منبع درآمدشان خبرنگاری است این شغل می‌تواند یک کار تمام‌وقت باشد. افراد بسیاری نیز هستند که به صورت پاره‌وقت و شغل دوم به این شاخه روی می‌آورند. برخی نیز این شغل را به‌عنوان یک سرگرمی دنبال می‌کنند و گه‌گاه مطالب و اخبار و گزارش‌هایی را ارائه می‌دهند که اکثراً این افراد برای روزنامه‌های محلی کار می‌کنند.

در برخی از کشورها هرکسی که دلش بخواهد می‌تواند خود را خبرنگار بنامد. در جاهای دیگر، تنها کسانی روزنامه‌نگار خوانده می‌شوند که دوره‌های درسی مشخصی را به پایان رسانده‌اند.

وظایف یک خبرنگار

بر پایه‌ی اعلامیه‌ی سازمان یونسکو، خبرنگاران باید کوشش کنند تا اخباری که در اختیار عموم می‌گذارند درست، دقیق و معتبر باشد و در درستی اخباری که به دست می‌آورند، پژوهش و اندیشه کنند. خبرنگاران نباید حقیقتی را عمداً تحریف یا خراب کنند و نیز هیچ‌گونه مطلبی را نباید از دید مردم پنهان نگهدارند.

ویژگی، روحیات و توانمندی‌های لازم برای شغل خبرنگاری

کارفرمایان در جست‌وجوی کسانی هستند که بیش از هر چیز دارای شخصیتی کنجکاو، علاقه‌مند به مباحث خبری و پرانرژی باشند و از امور جاری جامعه آگاه باشند. اگر نویسنده‌ خوبی هم باشید، دیگر چه بهتر. بیشتر روزنامه‌نگاران کار خود را به‌عنوان کارآموز روزنامه‌نگاری از سطوح پایین و با دستمزد اندک آغاز می‌کنند.

همه‌ی خبرنگاران خوب، بدون تردید ویژگی‌ دارند که آموزش دادن آن‌ها اگر غیرممکن نباشد، سخت است. در واقع قبل از آموزش، برخی مهارت‌ها بهتر است در وجود یک خبرنگار یا روزنامه‌نگار وجود داشته باشد تا بتواند در شغل خود موفق شود. 

برخی از این خصوصیات عبارت‌اند از:

کنجکاو باشد، دارای ذهنی تحلیل‌گر باشد، پرسشگر باشد و در مورد هر سوژه‌ای بتواند با تحقیق و پرسش اطلاعات لازم را به دست آورد، از قدرت ارتباط اجتماعی بالایی برخوردار باشد، قدرت گفتار و نوشتاری خوبی داشته باشد، بتواند خود را وقف کارش کند و در هر ساعت از شبانه‌روز برای یافتن اطلاعات یا یافتن سوژه تلاش کند.

شغل خبرنگاری سخت و پرخطر است. در برخی موارد این افراد برای پیگیری یک خبر مجبورند سفرهای کاری در مناطق پرخطر مانند مناطق سیل و زلزله‌زده داشته باشند، یا برای تهیه‌ی خبر باید در مناطق جنگی بمانند و در برخی موارد باید در خارج از کشور زندگی کنند.

ساعات کاری یک خبرنگار مشخص و دقیق نیست. یک خبرنگار ممکن است برای تکمیل گزارش خبری خود چندین روز بدون وقفه کار کند. برای افرادی که می‌خواهند وارد این شغل شوند، آگاهی یافتن از ساعات کاری و نوع زندگی خبرنگاران یک موضوع مهم به‌شمار می‌رود.

مهارت و توانمندی‌های مورد نیاز برای این شغل

• یک خبرنگار خوب باید بتواند حتی در شرایطی که نتوانسته مطلب و متنی از قبل آماده کرده باشد، اطلاعات خود را فی‌البداهه بیان کند، یعنی داشتن قدرت سخنوری از ویژگی‌های مهم یک خبرنگار است.
• یک خبرنگار باید بتواند بین حس همدلی و احساسات خود توازن ایجاد کند. در واقع برقراری حس همدردی و همدلی نباید او را احساساتی کند. احساساتی شدن و دور شدن از منطق و عقل می‌تواند روی گزارش‌های او تأثیر منفی بگذارد. در واقع مخاطبین نیازی به دیدن صحنه‌های احساسی خبرنگار ندارند، آنچه آن‌ها می‌خواهند دقت، صحت و جامعیت خبر است.
• داشتن بیان مناسب با لحن خبری و همچنین انتخاب درست واژگان به یک خبرنگار در جذب مخاطب کمک شایانی می‌کند. تنفس درست، جنس صدا و استفاده درست از صدا و انتخاب لحن مناسب برای بیان، از مهارت‌های خبرنگاران آموزش‌دیده است.
• یک خبرنگار باید قدرت نوشتاری و نگارش املایی خوبی داشته باشد تا بتواند اخبار و گزارش‌های خود را به صورت درست و تأثیرگذار بیان کند. امروزه خبرگزاری‌ها و رسانه‌ها و بخش‌های ممتاز خبری به کلمات و واژه‌ها و عبارت‌های خبری بسیار توجه دارند.
• داشتن مهارت ارتباطی در سطح عالی برای یک خبرنگار از ضرورت‌ها است. او باید بتواند در هر مکان و زمان و با هر فردی با هر سن و سالی ارتباط خوب و مناسبی برقرار سازد و بتواند اطلاعات لازم برای گزارش خود را به دست آورد.
• یک خبرنگار باید از مهارت خوب و دقیق گوش دادن برخوردار باشد. او باید به‌وسیله‌ی این مهارت بتواند از سخنان مصاحبه‌شونده، اطلاعات لازم را استخراج کند.
• یک خبرنگار خوب باید پرسشگر خوبی باشد. این بدان معنی است که بتواند سؤالاتی درست، به‌جا و قابل‌فهم بیان کند و جواب‌های لازم را بگیرد.
• یک خبرنگار باید پرانرژی، جستجوگر و فعال  باشد و بتواند با علاقه و انگیزه به دنبال سوژه و اخبار جدید باشد.
• یک خبرنگار باید اهل تحقیق و مطالعه باشد و با حوادث، اخبار و رویدادهای بزرگ و مهم  حیطه‌ی کاری خود آشنایی داشته باشد.
• داشتن اعتمادبه‌نفس بالا برای یک خبرنگار الزامی است.
• یک خبرنگار باید صبر و تحمل بالایی داشته باشد. ممکن است برای تهیه‌ی یک خبر زمان زیادی را منتظر باشد یا سخنان ناخوشایند بشنود، در این حالت باید با صبر و تحمل خود این مشکلات را حل کند.
• یک خبرنگار باید راست‌گو و مورد اعتماد باشد. خبر هر چه که می‌خواهد باشد، مردم و مخاطبین دوست دارند خبر درست، جامع و کامل را بشنود که در آن دروغ یا بزرگ‌نمایی یا پنهان‌کاری وجود نداشته باشد.
• یک خبرنگار باید حالت بی‌طرفانه‌ای در مقابل همه چیز داشته باشد. داشتن تعصب بی‌جا موجب خشونت و احساسی برخورد کردن با افراد و مسائل شده و اخباری نادرست در اختیار مردم قرار می‌دهد.
• یک خبرنگار باید با رایانه و برنامه‌های لازم حیطه‌ی کاری خود آشنایی داشته باشد؛ مانند ادیت عکس، مونتاژ صدا و تصویر و…

آینده‌ شغلی و بازار کار

رقابت در این شغل برای وارد شدن به صداوسیما و مراکز سراسری خبر و روزنامه‌های مهم بسیار بالاست. افرادی که تازه وارد این شغل شده‌اند باید به کسب مهارت و تجربه در روزنامه‌ها و خبرگزاری‌های کوچک بپردازند تا بتوانند آینده‌ شغلی خوبی به دست آورند.

تیپ‌های شخصیتی مناسب برای شغل خبرنگاری

تیپ‌های شخصیتی ENFJ، ENFP، INFP، INTJ، ENTP با ویژگی‌ها و خصوصیات لازم برای این شغل تناسب و هماهنگی بالایی دارند. همان‌طور که می‌دانید تناسب شغل و شخصیت فرد می‌تواند برای او موفقیت شغلی و رضایت از زندگی را به ارمغان بیاورد. از جمله ویژگی‌های این تیپ‌های شخصیتی که مناسب شغل خبرنگاری است می‌توان به موارد زیر اشاره کرد:

خلاقیت و انعطاف‌پذیری، لذت بردن از شغل‌های چالشی، داشتن مهارت‌های ارتباطی بالا و …