مصاحبه با والدین دانش‌آموزان کنکوری: چطور فرزندان شما موفق شدند؟
افراد و مجموعه‌های مختلفی در موفقیت دانش‌آموزان کنکوری نقش دارند، مانند جامعه، دبیران مدارس و مشاورین که در این میان نقش والدین دانش آموزان کنکوری بسیار پررنگ‌تر و مهم‌تر است و می‌تواند تأثیرات مثبتی داشته باشد. درواقع باید بگوییم خانواده‌ی یک فرد به علت اینکه بیشترین ارتباط و نزدیکی را با فرد کنکوری دارند، می‌توانند در موفقیت یا عدم موفقیت آن‌ها نیز تأثیر بسزایی داشته باشند.
در این مطلب ما با سه خانواده‌ی عزیز که فرزند آن‌ها در سال‌های نزدیک به کنکور قرار دارد، گفتگویی انجام داده‌ایم تا در مورد وظایف و نقش آن‌ها در قبال موفقیت فرزندانشان بیشتر بدانیم و نظرات آن‌ها را برای شما ارائه دهیم.
خانواده‌ی اول ما در این گفت‌وگو، خانواده‌ی باقری هستند که دانش‌آموز دختری دارند که سال قبل در کنکور سراسری شرکت کرده و در رشته‌ی علوم تجربی رتبه‌ی خوبی به دست نیاورده است، اما امسال در نظر دارد با تلاش و پشتکار خود بتواند در رشته‌ی پزشکی دانشگاه تبریز قبول شود.
خانواده‌ی دوم خانواده‌ی احمدی مقدم هستند. آن‌ها دانش‌آموز پسری دارند که قرار است همراه با امتحانات نهایی در کنکور نیز شرکت کند و در رشته‌ی تجربی رتبه‌ی خوبی کسب کند.
و درنهایت سومین خانواده، خانواده‌ی علیزاده هستند که دارای فرزند دختری هستند که در رشته‌ی ریاضی تحصیل کرده و توانسته در این رشته به موفقیت برسد و در یکی از بهترین دانشگاه‌های تهران موفق به تحصیل در رشته‌ی مهندسی پزشکی شده است.
ما قصد داریم در ادامه‌ی مطلب جواب سؤالاتی که از این سه خانواده در مورد فرزندشان پرسیده شده است را برای شما عنوان کنیم.
✅ آیا شما نقاط قوت و ضعف فرزندتان را می‌شناسید؟
نظر خانواده‌ی باقری:
حقیقت امر این است که ما بعد از انتخاب رشته‌ی فرزندمان با این مسئله آن هم به طور اتفاقی و طی مطالعه‌ی مطلبی در اینترنت آشنا شدیم، اما باز هم زمان دیر نشده بود. به‌محض فهمیدن این موضوع، آن را با دختر خود در میان گذاشتیم. مادر خانواده عنوان کرد: درواقع در مطلبی که من مطالعه کرده بودم، دقیق یادم نیست اما خلاصه‌ی مطلب در این مورد بود که بدانیم فرزند ما در چه زمینه‌هایی ماهر و توانا است و چه استعداد خاصی دارد که این موارد می‌تواند نقاط ضعف و قدرت او برای ما نشان دهد. دختر ما فرد پر جنب‌وجوش و فعالی است و از اعتمادبه‌نفس خوبی برخوردار است و در کارهای عملی دقت بالایی دارد و این امر باعث شد تا ما احساس کنیم رشته‌ای که او برای موفقیت در نظر گرفته، برایش مناسب است. کشف استعداد و مهارت‌های او برای ما آسان نبود، اما توسط مشاور تحصیلی و گفت‌وگو با او متوجه این موضوع شدیم که دختر ما توانایی این را دارد که در رشته‌ی پزشکی به موفقیت برسد.
خانواده‌ی احمدی مقدم نیز گفتند:
بله ما در این مورد آگاهی کامل داشتیم. درواقع این امر برای ما از دوران کودکی مهم بوده و است.
پدر خانواده گفت:
دلیل عمده‌ی این موضوع برمی‌گردد به رشته‌ی تحصیلی و شغلی که من الآن در آن فعالیت می‌کنم. من در رشته‌ی حسابداری تحصیل کرده‌ام و در حال حاضر به شغل تاکسیرانی روی آورده‌ام. در سال‌هایی که ما می‌خاستیم دانشگاه قبول شویم و تحصیل کنیم اینکه چه رشته‌ای بخوانیم زیاد مهم نبود. من هم برای اینکه مدرکی داشته باشم وارد این رشته شدم و بعد از مدتی متوجه شدم هیچ علاقه‌ای به آن ندارم و حتی درس خود را نیمه رها کرده و به شغل الانم روی آوردم.
این امر باعث شد در این مورد مطالعه کنم و مطالب خوبی بخوانم تا پسرم راهه رفته‌ی من را دوباره تجربه نکند و در جایی که استعداد، علاقه و مهارت دارد مشغول به فعالیت شود. به همین علت ما این موضوع را با مشاور تحصیلی و دبیران فرزندمان در میان گذاشتیم. آن‌ها در این مورد تست‌ها و سؤالات مختلفی ارائه دادند تا پسرمان متوجه نقاط قوت و ضعف خود شود، سپس انتخاب رشته‌ی سال نهم خود را انجام دهد. به نظر من کشف نقاط قوت و ضعف در موفقیت و رضایت فرد از رشته و شغلش تأثیر زیادی دارد، که ما این امر را به‌وضوح در تلاش و پشتکار فرزند خود در سال مانده به کنکور مشاهده می‌کنیم.
خانواده‌ی علیزاده یا بهتر است بگوییم مادر خانواده که تنها حامی دخترش بود اظهار داشت:
من قبل از انتخاب رشته‌ی دانشگاه از این موضوع باخبر شدم، آن هم در روزهایی که فرزندم می‌خواست شروع به مطالعه کند. حدود نه ماه به کنکور مانده بود که به طور اتفاقی با یکی از اعضای فامیل که رتبه‌ی خیلی خوبی در کنکور سال‌های قبل کسب کرده بود جلسات گفت‌وگو را ترتیب دادم تا مشوق دخترم باشد.
او به دخترم گفته بود که قبل از هر چیزی بهتر است بداند در چه زمینه‌ای استعداد دارد تا بتواند در تحصیلات خود موفق شود. دخترم این موضوع را با مشاور خود در مدرسه در میان گذاشته بود و او نیز کتاب و مطالب مهمی در این زمینه به او معرفی کرده بود که من نیز تا حدودی با مطالعه‌ی آن‌ها با این موضوع آشنا شدم. خوشبختانه دخترم در حال حاضر از رشته‌ی خود احساس رضایت دارد و در آن موفق است.
✅ آیا والدین دانش‌آموزان در ایجاد فضایی ساکن و آرام برای فرزند خود نقش دارند؟
با اینکه همه‌ی ما در این نکته توافق داریم که حتماً باید والدین دانش آموزان کنکوری فضای مناسبی برای مطالعه‌ی فرزندانشان ایجاد کنند تا دانش‌آموزان بتوانند در جوی آرام و بدون استرس به مطالعه و یادگیری بپردازند، اما نظرات والدین نیز در این مورد بسیار جالب و مورد توجه بود.
خانواده‌ی باقری اظهار کردند:
بهتر است بگوییم یکی از مهم‌ترین وظایف ما ایجاد همچنین فضایی برای فرزندمان است و به نظر من کمترین کاری است که می‌توانیم در قبال تلاش‌های فرزندمان انجام دهیم. البته کاره راحتی هم نیست. مطمئناً همه‌ی خانواده‌ها مهمانی و دورهمی‌های خانوادگی و دوستانه دارند و یا مانند خانواده‌ی ما فرزند کوچک‌تری دارند که مدام در حال جنب‌وجوش است و آرام کردن او کار راحتی نیست.
ایجاد فضای آرام تنها به این موارد ختم نمی‌شود. در لیست بایدها و نبایدهایی که مشاور تحصیلی فرزندمان در اختیار ما گذاشته است ما متوجه این موضوع شدیم که عدم موفقیت سال پیش دخترمان، بیشتر به همین موضوع برمی‌گردد که خانه‌ی کوچک ما فضای مناسبی برای مطالعه‌ی دخترم نداشت. اما امسال با تصمیماتی که گرفته‌ایم، اتاق برادر کوچک او را به گوشه‌ای در پذیرایی انتقال داده‌ایم تا دخترمان در این سال که فرصت نهایی اوست بتواند به‌تنهایی در اتاق خود مطالعه کند.
مادر خانواده‌ی احمدی مقدم نیز گفت:
من در این سال آخر تصمیم گرفتم کمی روابط خانوادگی و دوستانه‌ی خود را کمتر کنم تا پسرم درگیر مسائل رفت‌وآمد مهمان‌ها و حواس‌پرتی نشود. با کمال ادب و احترام از اعضای فامیل خواستم تا کمتر در ارتباط باشیم و پسرم با تمرکز بیشتری درس بخواند.
در اینترنت نیز کمی جستجو کردم و مواد غذایی و برنامه‌های تغذیه‌ای مناسبی نیز یاد گرفتم تا بتوانم با اجرای این برنامه‌های غذایی، از لحاظ جسمی نیز او را حمایت کنم. سال قبل به علت کم‌خوابی و تغذیه‌ی نادرست، چندین بار در زمستان مریض شد که این امر باعث افت تحصیلی و عقب ماندن او از برنامه‌ی درسی مدرسه شده بود که امسال سعی دارم بیشتر به این موارد دقت کنم.
مادر خانواده‌ی علیزاده نیز چنین بیان کرد:
خانواده‌ی من به علت اینکه یک خانواده‌ی کوچک است از لحاظ داشتن فضای آرام برای مطالعه مشکلی نداریم و من و دختر کوچکم بیشتر اوقات با هم بودیم و این امر باعث می‌شد دختر بزرگ‌ترم راحت‌تر مطالعه کند. ساعات باز بودن تلویزیون را کم کرده بودم و از دخترم نیز خواستم تا گوشی خود را خاموش کند تا بتواند با تمرکز بیشتری درس بخواند. مهمانی‌های خانوادگی را کم کرده بودم و بجای آن در برخی ساعات هفته، برنامه‌های ورزشی مانند شنا یا پیاده‌روی را جایگزین کردم تا او بتواند روحیه‌ی خوبی داشته باشد و از مطالعه‌ی مداوم خسته نشود.
✅ آیا فرزند شما مشاور کنکوری داشت؟ و اینکه از کجا مشاور خوبی را برای فرزند خود پیدا کردید؟
داشتن مشاور کنکوری در سال‌های اخیر به دلیل حجم رقابت بالا بین دانش‌آموزان الزامی و مهم است. یک مشاور کنکوری خوب می‌تواند در موفقیت فرزندان ما نقش بسیار خوبی داشته باشد. یک مشاور کنکوری می‌تواند پل ارتباطی بین فرزندان و والدین باشد و با معلم، خانواده و مسئولان مدرسه در جهت رفع مشکلات تحصیلی، خانوادگی، روانی و تأمین ثبات عاطفی افراد در ارتباط باشد، همچنین از طریق مشاوره‌ی تحصیلی می‌توان توانایی‌ها و نیز محدودیت‌های دانش‌آموزان را شناخت و از امکانات موجود حداکثر استفاده را به عمل آورد.
خانواده‌ی باقری در مورد مشاور کنکوری این نظر را داشتند که:
شاید بعضی از خانواده‌ها احساس کنند داشتن مشاور کنکوری هزینه‌های بالایی دارد، اما باید دقت کنیم مشاور علاوه بر تأثیراتی که روی موفقیت فرزند ما دارد از هزینه‌های جانبی بیهوده نیز جلوگیری می‌کند. ما خیلی از مشاور کنکوری فرزندمان رضایت داشتیم. درواقع برای ما که دخترمان یک بار شکست خورده بود این موضوع اهمیت زیادی داشت. سال قبل فرزند ما مشاوری نداشت و مدام در مورد مشاور کنکوری دوستانش صحبت می‌کرد، اما متأسفانه ما زیاد به این موضوع اهمیت ندادیم تا وقتی که بعد از اعلام نتایج کنکور وقتی مصاحبه‌ی افرادی که رتبه‌های خیلی خوبی کسب کرده بودند را خواندیم متوجه این موضوع شدیم.
باز هم در مورد آن شک داشتیم تا اینکه یک روز تصمیم گرفتیم با یک مشاور تحصیلی گفت‌وگو کنیم. در جلسه‌ی اول مشاور تحصیلی روحیه‌ی خیلی خوبی به دختر ما داد و خیلی برای او که رتبه‌ی خوبی نیاورده بود، توانست انگیزه ایجاد کند. با اصرار زیاد دخترم تصمیم گرفتیم در این مورد هزینه کنیم و با مرور زمان واقعاً متوجه حضور خوب و مثبت ایشان در موفقیت‌های فرزندمان شدیم. بعد از چند ماهی که دخترم با مشاور خود در ارتباط است بهتر است بگوییم با او دوست شده و تمام مسائلش را با او مطرح می‌کند و او نیز در همه‌ی موارد به او کمک می‌کند. به نظر من داشتن مشاور خیلی ضروری است و هر زمانی که خانواده‌ها به اهمیت آن پی ببرند دیر نیست و نتایج بهتری برایشان خواهد داشت.
پدر خانواده‌ی احمدی مقدم در این گفت‌وگو نظرات جالبی را عنوان کرد:
راستش من اوایل خیلی موافق این امر نبودم. بهتر است بگویم اصلاً اطلاعی نداشتم. در زمان ما این موارد وجود نداشت و احساس می‌کردم پسرم خودش می‌تواند بدون مشاور نیز موفق شود. اما بعداً به طور تصادفی متوجه شدم فرزندم به‌صورت تلفنی با یک مشاور تحصیلی ارتباط برقرار کرده و خیلی تحت تأثیر قرار گرفته است. بعد از این موضوع من با برادرم که تحصیلات خوبی دارد صحبت کردم و او به من گوش زد کرد تا مراقب باشم فرزندم مشاور معتبر و خوبی داشته باشد و فریب افراد سودجو را نخورد.
از او خواستم تا مشاور خوبی را معرفی کند که چندین مورد را معرفی کرد و من با کمی پرس‌وجو از دبیران پسرم توانستم یکی را انتخاب کنم و الان واقعاً می‌فهمم داشتن مشاور کنکور بسیار مهم و ضروری بوده است. مشاور پسرم برنامه‌ی خوبی برای او داده است که هم می‌تواند درس بخواند، هم ورزش کند و هم اوقاتی را با ما بگذراند، همچنین روحیه و انگیزه‌ی او را بالا برده است و هر روز با انرژی درسش را می‌خواند. چندین بار نیز با ما جلساتی را برگزار کرده و از ما خواسته تا روی برنامه‌ای که داده است نظارت کنیم.
مادر خانواده‌ی علیزاده نیز گفت:
بله من از این موضوع اطلاع داشتم، آن هم از طریق همان رتبه‌ی برتری که در فامیل داشتیم. او در همان اوایل مطالعه‌ی دخترم، به من این موضوع را گفت و من هم از او خواستم تا مشاور خودش را به دخترم معرفی کند، چون شاهد موفقیت او بودم و در این مورد اطمینان داشتم و خدا را شکر واقعاً هم این‌طور بود. مشاور دخترم فردی قوی و منظم بود و پیگیری‌های مکرری روی دروس دخترم داشت. بهتر است بگویم بیشتر از من حواسش به دخترم بود و از لحاظ روحی نیز او را حمایت می‌کرد. بهتر است خانواده‌ها در انتخاب مشاور دقت زیادی بکنند تا درگیر افراد بی‌تجربه و سودجو نشوند.
✅ به نظر شما والدین دانش آموزان کنکوری در موفقیت‌های کنکوری و شغلی فرزند خود سهیم هستند؟
افرادی در شغل خود موفق می‌شوند که شغل آن‌ها متناسب با تمام ویژگی‌های وجودی آن‌ها باشد. “ 
خانواده‌ی باقری در مورد موفقیت شغلی فرزندان این نظر را داشتند:
فرزندان ما از بدو تولد در حمایت ما هستند و از هر لحاظ خانواده آن‌ها را حمایت و پشتیبانی می‌کند. اگر فردی بتواند در هر زمینه‌ای چه شغلی و چه درسی موفق شود، موفقیت خودش را مدیون خانواده است. خانواده با ایجاد بستر رشد برای فرزندان خود می‌توانند شاهد موفقیت‌های آن‌ها باشند. این حمایت‌ها می‌تواند از لحاظ مالی یا روحی روانی باشد. اما درهرحال هر پدر و مادری با هر وضعیت فرهنگی و اقتصادی می‌توانند بهترین موقعیت را برای رشد و پیشرفت فرزندشان ایجاد کنند و آن‌ها را به سمت موفقیت‌های شغلی و تحصیلی هدایت کنند.
پدر خانواده‌ی احمدی مقدم در این مورد نظر داشت:
با اینکه ما از طرف خانواده‌های خودمان زیاد مورد توجه و حمایت قرار نگرفتیم، اما باید قبول کنیم در این دوره و عصر دیگه نمی‌شود مثله قبل عمل کرد و بچه‌ها را به حال خودشان رها کرد، تا بتوانند مسیر موفقیت را پیدا کنند. زمانی که ما نوجوان بودیم فرد تحصیل‌کرده و دانایی در فامیل نداشتیم که بتواند مسیر درست را به ما نشان دهد و ما نتوانستیم به آنچه آرزو داشتیم برسیم به همین دلیل می‌خواهیم با حمایت‌های خودمان از هر لحاظ، آینده‌ی خوبی برای فرزندانمان فراهم کنیم و مطمئن هستم نقش زیادی در موفقیت آن‌ها داریم.
مادر خانواده علیزاده نیز عنوان کرد:
صددرصد والدین در موفقیت فرزندانشان نقش دارند. کانون خانواده بستر شکل‌گیری شخصیت و سبک زندگی فرد است و می‌تواند او را به یک انسان بزرگ تبدیل کند یا برعکس به بی‌راهه بکشد. همیشه دیده‌ایم که اکثر خانواده‌هایی که آگاهی و فرهنگ بالایی دارند فرزندان باسواد و موفقی به بار آورده‌اند. ما هم تمام تلاش خودمان رو انجام می‌دهیم تا فرزندانمان افراد موفق و مهمی شوند.
✅ آیا خانواده و به‌خصوص پدر و مادر در کاهش استرس فرزند خود نقش دارند؟
عوامل استرس خانوادگی همچون انتظارات بیش‌ازحد والدین یا بی‌توجهی بیش‌ازحد آن‌ها، تنبیه، سرزنش، تهدید و عدم ارائه‌ی تقویت مناسب و مقایسه‌های نابجا، عدم ایجاد فضای مناسب برای درس خواندن و … که همگی می‌توانند در افزایش استرس دانش‌آموزان تأثیرات نامطلوبی بگذارند.
خانواده‌ی باقری در مورد این سؤال ما چنین پاسخ داد:
به نظر من مهم‌ترین عامل استرس همین خانواده‌ها و نوع برخورد آن‌ها با فرزندانشان است. برای بچه‌هایی که نزدیک کنکور هستند استرس می‌تواند اثرات خیلی بدی داشته باشد و یک خانواده‌ی خوب می‌تواند این استرس را کم کرده و به حداقل برساند. گهگاه خانواده‌ها با سرزنش بچه‌ها باعث می‌شوند به این استرس بیشتر دامن بزنند.
با اینکه دختر ما سال قبل نتوانست در کنکور موفق شود اما ما سعی کردیم در حد توان او را تشویق و حمایت کنیم تا دلسرد و ناامید نشود. بعضی از خانواده‌ها با سرکوفت زدن و مقایسه کردن بچه‌ها با همسالانشان باعث می‌شوند بچه‌ها بیشتر استرس داشته باشند، یا هنگام انتخاب رشته روی رشته‌های تاپ خیلی اصرار و پافشاری می‌کنند و بیشتر به استرس فرزندشان دامن می‌زنند.
خانواده احمدی مقدم نیز هم‌نظر با خانواده‌ی باقری بودند و در ادامه این‌چنین گفتند:
ما در مقابل سلامت روحی روانی و جسمی فرزندانمان مسئول هستیم. مادر پدرانی که بچه‌های کنکوری دارند بیشتر و بهتر از همه درک می‌کنند که چقدر بچه‌ها در فضای رقابتی کنکور دچار استرس می‌شوند و این استرس باعث می‌شود نتوانند مطالعه و یادگیری خوبی داشته باشند و همه‌چیز را تحت تأثیر قرار می‌دهد. مسئولیت و وظیفه‌ی ما خانواده‌ها این است که در این یک سال باقی‌مانده تا کنکور تمام تلاش خود را برای کاهش استرس فرزندانمان انجام دهیم تا بتوانند نتایج خوبی در کنکور بگیرند.
مادر خانواده‌ی علیزاده نیز گفت:
حقیقت امر برمی‌گردد به اینکه خیلی از خانواده‌ها نمی‌دانند کدام رفتار باعث ایجاد استرس می‌شود. من خودم نیز جدا از این خانواده‌ها نبودم تا اینکه اطلاعات خودم را در این زمینه بالا بردم. همان‌طور که گفتم من در مقابل موفقیت و شکست فرزندم مسئول هستم به همین دلیل با خواندن مطالبی در مورد وظایف خانواده‌ها در مقابل فرزندان کنکوری، اطلاعات خوبی به دست آوردم و توانستم رفتار خود را کنترل کنم تا فرزندم دچار استرس نشود. اگر خانواده‌ها در این موارد اطلاعات کافی ندارند بهتر است از والدینی که فرزندشان در کنکور موفق شده است پرس‌وجو کرده یا از مشاوران و دبیران مدرسه کمک بگیرند.
✅ والدین دانش آموزان کنکوری چگونه می‌توانند به فرزندان خود در اجرای برنامه‌ی مدیریت زمانی کمک کنند؟
والدین دانش آموزان کنکوری باید در مورد مدیریت زمانوا برای کنکور و جلسه‌ی کنکور آگاهی کافی داشته باشند و بتوانند در اجرای صحیح این برنامه به فرزندان خود کمک کنند. عدم آگاهی والدین موجب برهم خوردن این برنامه می‌شود و برعکس حمایت خانواده موجب سرعت گرفتن و اجرای صحیح برنامه‌ی مدیریت زمان می‌شود.
جواب خانواده‌ی باقری برای سؤال مطرح‌شده چنین بود:
بله تا حدودی با این برنامه آشنا شدیم، آن هم به لطف مشاور کنکوری فرزندمان. راستش را بخواهید جزییات برنامه را دقیق نمی‌دانیم، فقط می‌دانیم که قرار است در چه ساعت‌هایی مطالعه داشته باشد و در طول روز چه کارهایی را می‌تواند انجام دهند. در این برنامه نقش ما بیشتر حالت نظارتی و حمایتی دارد. در ساعت‌های مطالعه فضای خانه را آرام و ساکن می‌کنیم و سعی می‌کنیم قدم‌به‌قدم با فرزند خود پیش برویم. درواقع باید بگوییم بیشترین زحمت این برنامه به دوش مادر خانواده است که بیشتر ساعات را در خانه، کنار دخترمان حضور دارد.
خانواده‌ی احمدی مقدم نیز اظهار داشتند:
بله برنامه‌ی مدیریت زمانی فرزندم را مطالعه کرده‌ایم و تا حدی که در توان داریم سعی می‌کنیم در این برنامه کنار او باشیم و او را حمایت کنیم تا مطالعه‌ی بهتری داشته باشد.
خانواده‌ی علیزاده نیز در ادامه گفتند:
من برنامه‌ی مدیریت زمانی را از خیلی وقت پیش برای دخترم اجرا می‌کردم فقط نام علمی آن را به این صورت که شما مطرح کردید نمی‌دانستم. حتی زمانی که دخترم در دوران ابتدایی بود تابه‌حال برای او برنامه‌ی درسی منظمی داشتم که البته با مشورت خودش تنظیم می‌کردم و بعداً که خودش بزرگ‌تر شد تنظیم این برنامه به عهده‌ی خودش بود.
برای مثال برنامه‌ی ما این بود که قبل از انجام هر فعالیت و بازی و سرگرمی ابتدا باید تکالیف درسی تمام شود. با اینکه دخترم دانشگاه و رشته‌ی موردعلاقه‌اش قبول شده است، هنوز هم طبق روال قبلی برنامه‌ی درسی دارد و این برنامه باعث شده است تا از درس‌هایش عقب نماند از وقت خود بهترین بهره را ببرد و تمام طول روز را در اتاق حبس نشود
