نحوه‌ی برخورد با دانش‌آموز لجباز/ تعریف لجبازی و عوامل به وجودآورنده‌ی آن
خانواده و اجتماع بستر شکل‌گیری شخصیت و بسیاری از رفتارها و خصوصیات افراد است. در واقع هویت یک فرد ابتدا در این مکان‌ها و سپس در محیط‌های بزرگ‌تر و دیگر مانند مدرسه، دانشگاه، محیط کار و… رشد و پرورش می‌یابد. یکی از این رفتارهای غلط و مشکل‌ساز که در بستر خانواده شکل می‌گیرد، لجبازی است که می‌تواند برای فرد و اطرافیان او مشکلات زیادی فراهم کند.
هیچ‌کدام از انسان‌ها از بدو تولد لجباز به دنیا نمی‌آیند، بلکه با برخوردهای نادرست خانواده این رفتار در افراد شکل می‌گیرد و با عدم درمان و کنترل آن، در آینده فرد را دچار مشکل می‌کند.
ازآنجایی‌که مشاوران تحصیلی نقش بسیار پررنگی روی رفتارهای دانش‌آموزان دارند، می‌توانند در برهه‌ی حساس نوجوانی فرد که زمان ترسیم آینده‌ی اوست به او در کنترل این رفتار کمک کنند. در این مطلب می‌خواهیم با علل و عوامل ایجاد لجبازی آشنا شده و در مورد رفتار مناسب با دانش‌آموزان لجباز مطالب خوبی برای مشاوران عزیز ارائه کنیم.
لجبازی چیست؟
لجبازی یک خصوصیت رفتاری است که باعث می‌شود فرد لجباز در مورد کاری که قرار است انجام دهد ذهنش را تغییر ندهد و توضیح مشخصی را درباره‌ی علت مقاومت خود ارائه نکند. یک فرد لجوج به ایده‌ها و نظرات خود به‌طور مصمم پایبند است و در مقابل نظرات دیگران مقاومت کرده و به بحث و جدال روی می‌آورد.
نگرش یک فرد لجباز این است که من نمی‌خواهم شما هم نمی‌توانید مرا مجبور کنید!
بحث و جدال با یک فرد لجباز نه‌تنها نمی‌تواند شما را به نتیجه برساند, بلکه موجب می‌شود فرد در تصمیم خود مصمم‌تر شود و با لجبازی بیشتر روی حرف خود اصرار ورزد. این افراد در مقابل سخنان شما حالت تهاجمی به خود می‌گیرند و به‌هیچ‌وجه نظرات شما را قبول نخواهند کرد.
چرا برخی از افراد لجبازند؟
این خصوصیت رفتاری نیز مانند خصوصیات رفتاری دیگر ژنتیکی نیست، یعنی فرد با این ذات به دنیا نمی‌آید، بلکه علل و عواملی دست‌به‌دست هم می‌دهند و فرد را لجباز می‌کنند. حال این علل عوامل می‌تواند خانوادگی و براثر رفتار نادرست والدین باشد یا در بستر اجتماع شکل گیرد.
شما برای حل مشکل یک دانش آموز لجباز بهتر است ابتدا به بررسی رفتار وی بپردازید و با ایجاد رابطه‌ای سازنده علت لجبازی او را بفهمید.
علل به وجود آمدن رفتار لجبازی در یک فرد
جلب‌توجه دیگران
برخی از افراد و به‌خصوص نوجوانان احساس می‌کنند کسی ایده و نظر آن‌ها را نمی‌پذیرد و به آن‌ها اهمیت نمی‌دهد. در این حالت برای جلب‌توجه دیگران، نظرات متفاوت و عجیبی ارائه می‌دهند و بر آن تأکید می‌کنند.
اگرچه شاید از درون، به نظر خود هیچ اعتقادی نداشته باشند، اما سعی دارند از این رفتار استفاده کنند تا دیگران مانند والدین، مربیان، دوستان و … به آن‌ها توجه کنند.
دفاع از هویت
برخی از افراد فکر می‌کنند اگر مردم با آن‌ها موافق نباشند آن‌ها بی‌ارزش می‌شوند. چون افراد خودشان را با ایده‌ها، تصمیمات و افکارشان می‌شناسند و به همین علت، حس می‌کنند که هویت‌شان لطمه دیده است.
این حس باعث می‌شود این افراد لجباز شوند و روی افکار خود اصرار ورزند.
احساسات پنهان
بعضی افراد فقط به دلیل اینکه بر سر شما تلافی کنند، لجوجانه رفتار می‌کنند. شاید شما در گذشته باعث درد یا ناراحتی برای آن‌ها شده‌اید و حالا آن‌ها می‌خواهند انتقام‌شان را بگیرند. لجبازی به آن‌ها اجازه می‌دهد تا احساس پنهان تنفر و خصومتشان را نسبت به شما نشان دهند.
به دست آوردن خواسته‌ها
برخی اوقات افراد برای به دست آوردن خواسته‌های خود به لجبازی متوسل می‌شوند. این رفتار بیشتر در کودکی فرد شکل می‌گیرد، زمانی که کودک برای به دست آوردن چیزی خاص روی رفتارهایی که موجب عصبانیت والدین می‌شود اصرار می‌کند و والدین برای آرام کردن او تن به خواسته‌های کودک می‌دهند. این رفتار رفته‌رفته فرد را لجبازتر می‌کند و در آینده برای او مشکلات زیادی به وجود می‌آورد.
رفتار با یک فرد لجباز
بهتر است با بررسی رفتارهای دانش‌آموزان منشأ اصلی لجاجت آن‌ها را کشف کنیم و رفتاری متفاوت داشته باشیم تا بتوانیم تأثیرات مثبتی روی آن‌ها بگذاریم. مشاوران باید در این زمینه اطلاعات لازم را کسب کنند و آموزش‌های لازم را دیده باشند، زیرا رفتار غلط با این افراد لجبازی آن‌ها را تشدید کرده و این امر در تحصیل و روان فرد تأثیر نامطلوبی می‌گذارد و موجب سرکشی و نافرمانی بیشتر او می‌شود.
دلیل لجبازی او را کشف کنید
با یک فرد لجوج به‌سختی می‌توان رفتار کرد، زیرا او مایل است که غیرمنعطف و با ذهنی بسته باقی بماند، اما اگر بتوانید دلیل لجبازی او را بیابید شاید این مورد به شما کمک فراوانی کند. می‌توانید به‌آرامی و در فضایی دوستانه از او دلیل لجبازی‌اش را بپرسید تا او بداند شما هیچ کنایه و خصومتی با او ندارید و به او این امکان را بدهید تا بتواند روی رفتار خود فکر کند. در برخی موارد برای گرفتن نتیجه‌ی مطلوب می‌توانید کتاب‌هایی در این زمینه به او معرفی کنید تا در خلوت و تنهایی، متوجه رفتار غلط خود شود.
اصرار و پافشاری نکنید
فرد لجباز در رفتار خود انعطافی نشان نخواهد داد، پس بهتر است شما منعطف باشید و روی ایده و نظرات خود تأکید نکنید. اگر شما روی مسئله‌ای اصرار بیشتری بورزید، فرد لجباز پای تصمیمش محکم‌تر می‌ایستد.
آرام و صبور باشید
زمانی که با فرد لجباز مواجه می‌شوید تسلط بیشتری روی اعصاب خود داشته باشید، زیرا زمانی که شما عصبانی می‌شوید دیگر کنترل امور از دست‌تان خارج می‌شود و دانش آموز لجباز بیشتر روی حرف خود تأکید می‌کند.
رفتارهای غلطش را به رخ او نکشید
این افراد از انتقاد روی رفتار، گفتار و عقایدشان متنفرند و اگر روی اشتباهات و رفتارهای نادرستشان تمرکز بیش‌ازحد داشته باشید موجب می‌شود لجبازی بیشتری از خود نشان دهند و حالت دفاعی به خود بگیرند. بهتر است با آرامش و صبر بیشتری رفتارهای غلطش را به او بگویید.
احساس مهم بودن به او دهید
اغلب، رفتار لجبازی به علت عدم توجه اطرافیان فرد به ایده و نظریات او شکل می‌گیرد. بهتر است برای اینکه بتوانید رفتار مناسبی با یک فرد لجباز داشته باشید به او حس اعتماد دهید. این حس زمانی به وجود می‌آید که شما به او بفهمانید عقاید و نظرات او برای شما مهم و قابل‌احترام است. زمانی که یک دانش آموز لجباز بفهمد، نظرات او برای شما مهم است رغبت بیشتری به شنیدن نظرات شما نشان می‌دهد.
چند توصیه‌ی مهم برای مشاوران در ارتباط با دانش آموز لجباز
- حتماً کتاب‌ها و مقالات بیشتری در ارتباط با این موضوعات مطالعه کنید تا بتوانید با آگاهی بیشتری با این افراد ارتباط برقرار کنید.
- با خانواده و مربیان این افراد صحبت کنید تا بتوانید برای کم کردن لجبازی دانش‌آموز از آن‌ها نیز کمک بگیرید که در این میان، رفتار والدین از اهمیت و تأثیر بیشتری برخوردار است.
- علت و منشأ اصلی لجبازی و بیشتر رفتارهای غلط افراد به علت بلد نبودن مهارت‌های ارتباطی با دیگران است. بهتر است خودتان این مهارت‌ها را کامل بیاموزید و به دانش‌آموزان نیز آموزش دهید.
