کنکور سراسری یکی از چالش‌های دانش‌آموزان برای رسیدن به رشته و دانشگاه مد نظرشان می‌باشد. داوطلبان تلاش می‌کنند تا با شناخت هر چه‌بهتر این چالش و آزمون بهترین نتیجه را در آن کسب نمایند و راه را برای رسیدن به رشته، دانشگاه و شغل موردنظر خود هموارتر سازند. شاید یکی از سؤالات مهمی که در مسیر شناخت این آزمون به ذهن داوطلبان خطور کند چگونگی محاسبه درصد کنکور، تراز، رتبه، نمره و درصد می‌باشد. در این بخش قصد داریم این موارد را برسی کرده و به سؤالات احتمالی شما پاسخ دهیم.

✅ فرایند نمره کل سازی:

آشنایی با نحوه محاسبه درصد کنکور ، زیرگروه، رتبه و تراز:

زیرگروه:

رشته های مختلف تحصیلی که در هر گروه آزمایشی وجود دارد، بنابه اهمیت (ضریب) مواد امتحانی آزمون برای رشته های هر زیر گروه به چند مجموعه رشته کوچکتر تقسیم میشود که به آنها زیر گروه گفته می شود. برای مثال در گروه ریاضی، رشته هایی که درس ریاضی در آنها اهمیت خیلی زیاد، فیزیک اهمیتی متوسط و شیمی اهمیت کمتری دارد، در یک زیرگروه قرار گرفته‌اند.

بنابراین هر گروه آزمایشی چند زیرگروه دارد که تعداد زیر گروه‌های‌شان عبارت است از:

تجربی: پنج زیرگروه
ریاضی: سه زیرگروه
انسانی: پنج زیرگروه
زبان: چهار زیرگروه
هنر: پنج زیرگروه

نمره کل مبنای رتبه‌بندی در زیرگروه‌ها می‌باشد که برای محاسبه آن برای هر زیرگروه، بعد از این‌که نمره‌های خام تراز شد، بر اساس ضریب درس‌های امتحانی و تأثیر مثبت به دست می‌آید.

✅ نمرات خام و نمره کل زیرگروه‌ها (برای رشته‌های با آزمون):

نمره خام در هر درس:

طبق رویه کنکور سراسری برای محاسبه نمره خام در هر درس، به هر پاسخ صحیح 3 امتیاز تعلق می‌گیرد و به‌ازای هر پاسخ غلط یک امتیاز کسر می‌شود؛ لذا نمره خام در هر درس (عمومی و اختصاصی) به درصد از رابطه زیر به دست می‌آید:

نمره خام داوطلب در هر درس به درصد =

(تعداد پاسخ‌های صحیح × 3) – (تعداد پاسخ‌های غلط)

(تعداد کل سؤالات آن درس) × 3

× (100)

یادآوری این نکته نیز مهم است که بنا بر تصمیمات اتخاذ شده، آزمون سراسری سال 1400 و آزمون‌های پس از آن، فقط بر مبنای دروس نظام آموزشی جدید 3-3-6 برگزار شده و خواهد شد. و برای همه متقاضیان نظام سالی واحدی، ترمی واحدی، نظام قدیم و یا نظام جدید 3- 3-6 منحصراً یک نوع دفترچه سؤال و بر مبنای دروس نظام آموزشی جدید 3-3-6 در نظر گرفته شد.

مطابق سنوات اخیر، ابتدا نمرات خام (حقیقی) محاسبه و سپس برای محاسبه نمره کل، در هر یک از گروه‌های آزمایشی نمرات هر درس به‌صورت جداگانه تراز می‌شود.

نمرات خام در هر درس تراز می‌شود زیرا ماهیت دروس امتحانی متفاوت می‌باشد و نمرات دروس مختلف امتحانی در یک گروه آزمایشی همانند نیستند.

برای تعیین نمره تراز، لازم است تمامی نمرات خام متقاضیان در هر گروه آزمایشی و هر درس در دسترس باشد. و چون تنها سازمان سنجش آموزش کشور اطلاعات تمامی شرکت‌کنندگان را در اختیار دارد، بنابراین یافتن نمره تراز دروس (عمومی و اختصاصی) توسط داوطلب یا هیچ فرد و یا مؤسسه‌ای دیگری، ممکن نیست.

بیشتر بخوانید (کنکور ۱۴۰۱ / شرایط برگزاری و تغییرات اعمالی مهم)

نمره کل آزمون در هر زیرگروه:

نمره کل هر داوطلب در هر زیرگروه، میانگین وزنی نمرات تراز دروس عمومی و دروس اختصاصی آن داوطلب باتوجه‌به ضریب هر درس در آن زیرگروه می‌باشد که طبق رابطه زیر محاسبه می‌گردد. باید توجه شود که ضریب دروس تخصصی 3 برابر می‌شود.

نمره کل آزمون در زیرگروه الف =

مجموع (نمرات تراز دروس عمومی آزمون × ضریب مربوطه) + مجموع (نمرات تراز دروس اختصاصی آزمون × ضریب مربوطه) × 3

(مجموع ضرایب دروس عمومی آزمون) + (مجموع ضرایب دروس اختصاصی آزمون) × 3

✅ نمره کل سابقه تحصیلی برای رشته‌های با آزمون:

برای داوطلبان مشمول اعمال سوابق تحصیلی دارای دیپلم نظام آموزشی جدید 3- 3- 6 نمره کل سابقه تحصیلی دیپلم و برای داوطلبان مشمول اعمال سوابق تحصیلی دارای دیپلم نظام آموزشی سالی واحدی یا ترمی واحدی نمره کل سابقه تحصیلی دیپلم و نمره کل سابقه تحصیلی پیش‌دانشگاهی به‌صورت زیر محاسبه می‌شود:

نمره کل سابقه تحصیلی دیپلم نظام آموزشی جدید 3- 3- 6 در هر زیرگروه:

میانگین وزنی نمرات تراز هر یک از دروس مؤثر دیپلم نظام آموزشی 3- 3- 6 است که امتحانات آنها به‌صورت نهایی، سراسری و کشوری برگزار شده است و باتوجه‌به ضریب هر درس در هر زیرگروه طبق رابطه زیر محاسبه می‌گردد:

نمره کل سابقه تحصیلی دیپلم در زیرگروه الف =

مجموع (نمرات تراز دروس عمومی مؤثر دیپلم × ضریب مربوطه) + مجموع (نمرات تراز دروس اختصاصی مؤثر دیپلم × ضریب مربوطه) × 3

مجموع ضرایب دروس عمومی مؤثر دیپلم + (مجموع ضرایب دروس اختصاصی مؤثر دیپلم) × 3

نمره کل سابقه تحصیلی دیپلم نظام سالی واحدی یا ترمی واحدی در هر زیرگروه:

میانگین وزنی نمرات تراز هر یک از دروس مؤثر دیپلم نظام آموزشی سالی واحدی یا ترمی واحدی است که امتحانات آنها به‌صورت نهایی، سراسری و کشوری برگزار شده است و با توجه به ضریب هر درس در هر زیرگروه طبق رابطه زیر محاسبه می‌گردد:

نمره کل سابقه تحصیلی دیپلم در زیرگروه الف =

مجموع ضرایب دروس عمومی مؤثر دیپلم + (مجموع ضرایب دروس اختصاصی مؤثر دیپلم) × 3

نمره کل سابقه تحصیلی پیش‌دانشگاهی در هر زیرگروه:

میانگین وزنی نمرات تراز هر یک از دروس مؤثر پیش‌دانشگاهی است که امتحانات آنها به‌صورت نهایی، سراسری و کشوری برگزار شده است و باتوجه‌به ضریب هر درس در هر زیرگروه طبق رابطه زیر محاسبه می‌گردد:

نمره کل سابقه تحصیلی پیش‌دانشگاهی در زیرگروه الف =

مجموع (نمرات تراز دروس عمومی مؤثر پیش‌دانشگاهی × ضریب مربوطه) + مجموع (نمرات تراز دروس اختصاصی مؤثر پیش‌دانشگاهی × ضریب مربوطه) × 3

مجموع ضرایب دروس عمومی مؤثر پیش‌دانشگاهی + (مجموع ضرایب دروس اختصاصی مؤثر پیش‌دانشگاهی) × 3

برای مطالعه بیشتر: تاثیر معدل در کنکور 1401 / اثرات احتمالی و قطعی اعمال سوابق تحصیلی

میزان و نحوه تأثیر سوابق تحصیلی برای رشته‌های با آزمون

باتوجه‌به تصمیمات اعمالی میزان تأثیر سوابق تحصیلی در آزمون سراسری سال 1400 همانند سال 1399 حداکثر 30 درصد و با تأثیر مثبت به‌صورت زیر اعمال خواهد شد:

داوطلبان دارای دیپلم ریاضی و فیزیک، علوم‌تجربی، علوم‌انسانی و علوم و معارف اسلامی که دیپلم خود را در سال 1398 و بعد از آن در نظام آموزشی جدید (3- 3- 6) دریافت کرده‌اند و امتحانات دروس پایه دوازدهم آنها به‌صورت نهایی، سراسری و کشوری برگزار شده است، مشمول اعمال سوابق تحصیلی بوده و سوابق تحصیلی موجود دیپلم پایه دوازدهم – سال سوم آموزش متوسطه نظام جدید 3- 3- 6 به میزان حداکثر 30 درصد به نسبت سوابق تحصیلی موجود متقاضی و به‌صورت تأثیر مثبت در نمره کل نهایی آنان لحاظ می‌شود.
آن دسته از داوطلبان دارای دیپلم ریاضی فیزیک، علوم‌تجربی، علوم‌انسانی و علوم و معارف اسلامی که دیپلم خود را از سال 1384 به بعد در نظام آموزشی سالی واحدی یا ترمی واحدی دریافت نموده‌اند و امتحانات یک یا چند درس آنها به‌صورت نهایی، سراسری و کشوری برگزار شده است، مشمول اعمال سوابق تحصیلی بوده و سوابق تحصیلی موجود دیپلم پایه یازدهم – سال سوم آموزش متوسطه نظام قدیم به میزان حداکثر 25 درصد به نسبت سوابق تحصیلی موجود متقاضی و به‌صورت تأثیر مثبت در نمره کل نهایی آنان لحاظ می‌شود.
داوطلبان دارای مدرک پیش دانشگاهی ریاضی و فیزیک، علوم تجربی، علوم انسانی، علوم و معارف اسلامی و هنر که مدرک دوره پیش‌دانشگاهی خود را از سال تحصیلی 91 – 1390 به بعد دریافت کرده‌اند و امتحانات یک یا چند درس آنها به‌صورت نهایی، سراسری و کشوری برگزار شده است، مشمول اعمال سوابق تحصیلی بوده و سوابق تحصیلی موجود دوره پیش‌دانشگاهی (صرفاً نمرات دروسی که به‌صورت نهایی، سراسری و کشوری برگزار شده است) به میزان حداکثر 5 درصد به نسبت سوابق تحصیلی موجود داوطلب و به‌صورت تأثیر مثبت در نمره کل نهایی آنان لحاظ می‌گردد.

برای داوطلبین مشمول سوابق تحصیلی نظام سالی واحدی یا ترمی واحدی بندهای 2« و »3 ، هر دو مورد اعمال می‌شود.

محاسبه درصد کنکور و نمره کل نهایی در هر زیرگروه برای متقاضیان دارای دیپلم نظام آموزشی 3- 3- 6:

برای داوطلبان مشمول سوابق تحصیلی دارای دیپلم نظام آموزشی 3- 3- 6 باتوجه‌به میزان تأثیر سابقه تحصیلی دیپلم، نمره کل حاصل از آزمون و سابقه تحصیلی دیپلم طبق رابطه زیر محاسبه می‌گردد. دراین‌رابطه X میزان تأثیر سابقه تحصیلی دیپلم است که در جدول شماره 1 درج شده در دفترچه راهنمای ثبت‌نام یا انتخاب رشته آزمون سراسری قابل مشاهد می‌باشد. نمره کل نهایی این متقاضیان ماکزیمم مقدار نمره کل آزمون که در بالا به آن همراه با فرمول موردنظر پرداخته شد و نمره کل حاصل از آزمون و سابقه تحصیلی دیپلم حاصل از رابطه زیرمی باشد. به‌عبارت‌دیگر برای این داوطلبان دو نمره در هر زیرگروه محاسبه می‌گردد:

-1فقط آزمون، 2- آزمون و سوابق تحصیلی دیپلم نظام آموزشی 3- 3- 6، سپس از بین این دو نمره بیشترین نمره محاسبه شده بعنوان نمره کل نهایی در هر زیرگروه لحاظ می گردد.

نمره کل حاصل از آزمون و سابقه تحصیلی دیپلم در زیرگروه الف = (X-1) × (نمره کل آزمون در زیرگروه الف) + (X ) × (نمره کل سابقه تحصیلی دیپلم در زیر گروه الف )

نمره کل نهایی در هر زیرگروه برای متقاضیان نظام آموزشی سالی واحدی یا ترمی واحدی:

برای این داوطلبان مشمول اعمال سوابق تحصیلی نظام آموزشی سالی واحدی یا ترمی واحدی، 4 نمره محاسبه می‌گردد:

نمره کل آزمون
نمره کل حاصل از آزمون و سوابق تحصیلی دیپلم که طبق رابطه زیر محاسبه می‌گردد:
نمره کل حاصل از آزمون و سوابق تحصیلی پیش‌دانشگاهی که طبق رابطه زیر محاسبه می‌گردد:
نمره کل حاصل از آزمون و سوابق تحصیلی دیپلم و پیش‌دانشگاهی که طبق رابطه زیر محاسبه می‌گردد:

نمره کل حاصل از آزمون و سابقه تحصیلی دیپلم در زیرگروه الف = (X-1) × (نمره کل آزمون در زیرگروه الف) + (X) × (نمره کل سابقه تحصیلی دیپلم در زیرگروه الف)

نمره کل حاصل از آزمون و سابقه تحصیلی بیش دانشگاهی در زیرگروه الف = (Y-1) ×(نمره کل آزمون در زیر گروه الف ) + ( Y ) × (نمره کل سابقه تحصیلی بیش دانشگاهی در زیر گروه الف)

نمره کل حاصل از آزمون و سوابق تحصیلی دیپلم و بیش دانشگاهی در زیرگروه الف = (Y ) × (نمره کل سابقه تحصیلی بیش دانشگاهی در زیر گروه الف) + ( X ) × (نمره کل سابقه تحصیلی دیپلم در زیر گروه الف) + ( X-Y-1 ) × ( نمره کل آزمون در زیرگروه الف )

سپس از میان این چهار نمره، بیشترین نمره به‌عنوان نمره کل نهایی داوطلب در هر زیرگروه لحاظ می‌گردد.

محاسبه درصد کنکور و نمره کل نهایی برای متقاضیان غیر مشمول سوابق تحصیلی

برای داوطلبانی که مشمول اعمال سوابق تحصیلی نیستند نمره کل آزمون در هر زیرگروه به‌عنوان نمره کل نهایی آن زیرگروه لحاظ می‌گردد.

در روابط فوق مقدار X میزان درصد تاثیر سوابق تحصیلی دیپلم طبق جدول شماره 1 مندرج در دفترچه راهنمای ثبت نام یا انتخاب رشته آزمون سراسری برای نظام آموزشی 3- 3- 6 و طبق جدول شماره 2 مندرج در دفترچه راهنمای ثبت نام یا انتخاب رشته آزمون سراسری برای نظام آموزشی سالی واحدی یا ترمی واحدی و مقدار Y میزان درصد تاثیر سوابق تحصیلی پیش دانشگاهی طبق جدول شماره 3 مندرج در دفترچه راهنمای ثبت نام یا انتخاب رشته آزمون سراسری، در نمره کل متقاضیان است.

بیشتر بخوانید (دفترچه انتخاب رشته به چه دردی می خورد و کدام قسمت ها را باید بخوانید؟)

نگاهی گذرا به جداول ذکر شده (مندرج در دفترچه راهنمای ثبت‌نام یا انتخاب رشته آزمون سراسری):

در جدول شماره 1 (میزان درصد تأثیر سوابق تحصیلی دیپلم در نمره کل متقاضیان مشمول سوابق تحصیلی نظام آموزشی 3- 3- 6 به تفکیک گروه آزمایشی و نوع دیپلم) ملاحظه می‌شود، میزان تأثیر نمرات دروس مؤثر دیپلم نظام آموزشی 3- 3- 6 با تأثیر مثبت و حداکثر 30 % است. به صورتی که اگر نوع دیپلم متقاضی با گروه آزمایشی وی یکسان باشد، میزان تأثیر دروس مؤثر 30 % خواهد بود. اما اگر نوع دیپلم متقاضی با گروه آزمایشی وی متفاوت باشد یا نمرات تمام دروس لازم سوابق تحصیلی موجود نباشد، میزان تأثیر دروس مؤثر وی بر اساس دروس مؤثر موجود محاسبه شده و در رابطه محاسبه نمره کل به‌جای 30 % جایگزین می‌گردد.
در جدول شماره 2 (میزان درصد تأثیر سوابق تحصیلی دیپلم در نمره کل متقاضیان مشمول سوابق تحصیلی نظام آموزشی سالی واحدی یا ترمی واحدی به تفکیک گروه آزمایشی و نوع دیپلم) ملاحظه می‌شود، میزان تأثیر نمرات دروس دیپلم 3 دفترچه راهنمای انتخاب رشته آزمون سراسری سال 1400 نظام سالی واحدی یا ترمی واحدی با تأثیر مثبت و حداکثر 25 % است به‌طوری که اگر نوع دیپلم متقاضی با گروه آزمایشی وی یکسان باشد، میزان تأثیر دروس مؤثر 25 % خواهد بود. اما اگر نوع دیپلم متقاضی با گروه آزمایشی وی متفاوت باشد یا نمرات تمام دروس مؤثر سوابق تحصیلی موجود نباشد یا سال اخذ آنها قبل از سال 1384 باشد، ضرایب این دروس از درصد سوابق کسر و میزان تأثیر دروس مؤثر وی بر اساس دروس مؤثر موجود محاسبه شده و در رابطه محاسبه نمره کل به‌جای 25 % جایگزین می‌شود.
در جدول شماره 3 (میزان تأثیر درصد سوابق تحصیلی پیش‌دانشگاهی در نمره کل متقاضیان به تفکیک گروه آزمایشی و نوع پیش‌دانشگاهی) ملاحظه می‌شود، میزان تأثیر نمرات دروس مؤثر پیش‌دانشگاهی با تأثیر مثبت و حداکثر 5 درصد است؛ به صورتی که اگر رشته پیش‌دانشگاهی داوطلب با گروه آزمایشی‌اش یکسان باشد و نمرات تمامی دروس پیش‌دانشگاهی از سال 1391 به بعد اخذ شده باشد، میزان تأثیر دروس مؤثر 5 درصد خواهد بود؛ اما اگر رشته پیش‌دانشگاهی متقاضی با گروه آزمایشی وی متفاوت باشد یا نمرات دروس مؤثر لازم موجود نباشد یا سال اخذ آنها قبل از سال 1391 باشد ضرایب این دروس از درصد سوابق تحصیلی کسر و میزان تأثیر دروس مؤثر وی بر اساس دروس مؤثر موجود محاسبه شده و در رابطه محاسبه نمره کل به‌جای 5 درصد جایگزین می‌شود.

برای مطالعه بیشتر: کنکوری‌ها در عید نوروز چه کنند؟

چند نکته مهم:

ملاک گزینش متقاضیان در رشته محل‌های با آزمون دفترچه راهنمای انتخاب رشته آزمون سراسری، نمره کل نهایی در هر زیرگروه با رعایت شرایط و ضوابط آزمون می‌باشد.

اعمال تأثیر مثبت سوابق تحصیلی، متفاوت از تأثیر قطعی سوابق تحصیلی است و بدان معناست که اگر سوابق تحصیلی باعث افزایش نمره کل آزمون هر زیرگروه شود در آن زیرگروه اعمال خواهد شد و اگر باعث کاهش نمره کل آزمون هر زیرگروه شود یعنی اثر منفی داشته باشد در آن زیرگروه اعمال نمی‌شود. و نمره کل آزمون آن زیرگروه به‌عنوان نمره کل نهایی زیرگروه فوق در نظر گرفته می‌شود.

حالت های مختلف امکان بذیر برای یک داوطلب دارای دیپلم نظام آموزشی 3- 3- 6:

سوابق تحصیلی دیپلم در هیچ یک از زیرگروه‌ها تأثیر مثبت ندارد.
سوابق تحصیلی دیپلم در یک یا چند زیرگروه تأثیر مثبت دارد و در سایر زیرگروه‌ها فاقد تأثیر مثبت است.

حالات مختلف امکان‌پذیر برای یک داوطلب دارای دیپلم نظام آموزشی سالی واحدی یا ترمی واحدی:

سوابق تحصیلی دیپلم و پیش‌دانشگاهی در هیچ‌یک از زیرگروه‌ها تأثیر مثبت نداشته باشد.
سوابق تحصیلی دیپلم در یک یا چند زیرگروه تأثیر مثبت داشته باشد و در سایر زیرگروه‌ها فاقد تأثیر مثبت باشد.
سوابق تحصیلی پی شدانشگاهی در یک یا چند زیر گروه تاثیر مثبت داشته باشد و در سایر زیرگروه‌ها فاقد تأثیر مثبت باشد.
سوابق تحصیلی دیپلم و پیش‌دانشگاهی در یک یا چند زیرگروه تأثیر مثبت داشته باشد و در سایر زیرگروه‌ها فاقد تأثیر مثبت باشد

بیشتر بخوانید (شرکت همزمان در دو رشته کنکور)

✅ محاسبه درصد کنکور و رتبه ها برای رشته های با آزمون

رتبه در سهمیه در هر زیرگروه:

نمره کل نهایی متقاضیان در هر زیرگروه و هر سهمیه به ترتیب نزولی مرتب شده و رتبه دهی می‌شود. داوطلبان چنانچه نمره کل نهایی برابر داشته باشند، رتبه یکسانی خواهند داشت. تعداد متقاضیان شرکت‌کننده با سهمیه مشابه متقاضی در گروه آزمایشی مربوط نیز در این قسمت اعلام می‌گردد.

رتبه کشوری در هر زیرگروه:

نمره کل نهایی متقاضیان در هر زیرگروه بدون اعمال سهمیه به ترتیب نزولی مرتب شده و رتبه دهی می‌گردد. متقاضیان با نمره کل نهایی برابر رتبه یکسانی خواهند داشت. تعداد متقاضیان گروه آزمایشی مربوط نیز در این قسمت اعلام می‌شود.

محاسبه درصد کنکور و رتبه کل در سهمیه:

ماکزیمم نمره کل نهایی زیرگروه‌های هر متقاضی استخراج شده و این نمره متقاضیان در هر سهمیه به ترتیب نزولی مرتب شده و رتبه دهی می‌شود. متقاضیان چنانچه نمره برابر داشته باشند رتبه یکسانی خواهند داشت.

نکته مهم درباره این رتبه این است که این رتبه فقط جهت اطلاع متقاضی درج گردیده است و برای انتخاب رشته باید به رتبه در سهمیه و رتبه کشوری «بدون سهمیه» در هر زیرگروه توجه شود. همچنین داوطلبین برای مقایسه خود با دوستان و دیگر داوطلبان مشابه خود، به‌هیچ‌وجه نباید رتبه کل سهمیه را ملاک قرار دهند.

محاسبه درصد کنکور و آخرین رتبه مجاز:

رتبه آخرین فرد مجاز به انتخاب رشته در سهمیه متقاضی برای دوره‌های روزانه و نوبت دوم (شبانه) می‌باشد.

محاسبه درصد کنکور و رتبه کل کشوری:

ماکزیمم نمره کل زیرگروه‌های هر متقاضی استخراج شده و بدون درنظرگرفتن سهمیه متقاضیان این نمره به ترتیب نزولی مرتب شده و رتبه دهی می‌شود. متقاضیان با نمره برابر رتبه یکسانی خواهند داشت.

نکته مهم نیز درباره این رتبه این است که این رتبه فقط جهت اطلاع متقاضی درج گردیده است و برای انتخاب رشته باید به رتبه در سهمیه و رتبه کشوری «بدون سهمیه» در هر زیرگروه توجه شود. همچنین داوطلبان برای مقایسه خود با دوستان و دیگر داوطلبان مشابه خود، به‌هیچ‌وجه نباید رتبه کل کشوری را ملاک قرار دهند.

نکته: برای متقاضیان دارای سهمیه ایثارگران، رزمندگان و خانواده شهدا علاوه بر رتبه در سهمیه‌های مزبور، رتبه در منطقه آنها نیز در کارنامه درج می‌شود.