چگونه خلبان شویم؟
از کودکی همه‌ی ما عشق عجیبی به پرواز و خلبانی داشتیم و در جواب سوال “در آینده می‌خواهی چه کاره شوی” بیشتر ما می‌گفتیم خلبان! رشته خلبانی با وجود جذاب و پرطرفدار بودنش خطرات و سختی‌های زیادی را نیز دارد.
یک خلبان در طول پرواز مسئول جان مسافرین، خدمه و خود هواپیما می‌باشد. برای خلبانی علاوه بر قدرت جسمانی و صحت و سلامتی آن، داشتن قوه‌ی تفکر، مدیریت بحران، داشتن روحیه‌ی قوی برای مقابله با شرایط بحرانی و توانایی حفظ خونسردی نیز لازم و ضروری است. شرایط سخت رشته خلبانی باعث شده است تا این رشته مانند رویایی برای بسیاری از ما که آرزوی چنین شغلی را داشتیم باقی بماند.
✅ شرایط ورود به رشته خلبانی
برای ورود به رشته‌ی خلبانی باید در تحصیلات دبیرستانی در یکی از دو رشته ریاضی فیزیک یا علوم تجربی درس خوانده باشیم که حداکثر سن فرد برای انتخاب این رشته 20 سال می‌باشد. خلبانی یکی از شاخه‌های رشته‌ی هوانوردی است. هوانوردی خود به سه شاخه‌ی خلبانی، مراقبت پرواز و ناوبری هوایی تقسیم می‌شود.
از سه شاخه‌ی فوق فقط شاخه‌ی خلبانی است که برای تحصیل در آن باید در دانشکده‌ی نظامی ارتش درس خواند و متاسفانه این امکان برای دختران وجود ندارد. اما باید گفت تحصیل رشته‌ی خلبانی تنها از طریق این دانشکده مسیر نیست و می‌توان از طریق مراکز آموزشی معتبر و با کسب مدارک لازم نیز خلبان شد، که این مورد برای دختران امکان پذیر می‌باشد. یعنی دختران تنها از این طریق می‌توانند در آینده خلبان شوند.
تا سال 89 جذب دانشجو در این رشته توسط آزمون کنکور سراسری انجام می‌شد. اما از سال 90 این رشته از آزمون سراسری حذف شده و آزمون ورودی آن به طور مستقل توسط ارتش جمهوری اسلامی ایران برگزار می‌شود. دانشجویان این رشته در دانشکده نظامی شهید ستاری شروع به گذارندن دوره‌های خلبانی می‌کنند.
در تمامی نقاط مختلف دنیا برای ورود به رشته خلبانی باید از دوره‌های سخت امتحانات کتبی، معاینات پزشکی و مصاحبه گذشت. تمامی این مراحل به دلیل مسئولیت سخت شغل خلبانی است که فرد باید بسیار توانمند و باهوش باشد تا بتواند از عهده‌ی این شغل برآید. شما برای شروع خلبانی در کلاس PPL که هفت تا هشت ماه طول می‌کشد ثبت نام می‌کنید و باید در 400 ساعت درس‌ها و ساعت پرواز را بگذرانید، بعد آزمون سازمان هواپیمایی کشور را می‌دهید، اگر قبول شدید به مرحله بعد یعنی CPL وارد می‌شوید. در این دوره همان معاینات پزشکی و امتحانات سازمان هواپیمایی کشور را می‌گذرانید تا به مرحله خلبانی و در نهایت کاپیتانی برسید.
✅ دختران و خلبانی
دختران زیادی نیز هستند که علاقه‌ی فراوانی به پرواز و خلبانی دارند، اما باید گفت کار برای دختران کمی سخت است. در تحصیلات تکمیلی دختران نمی‌توانند در دانشکده‌ی نظامی درس بخوانند، یعنی محدودیت جنسی برای این دانشکده‌ها وجود دارد، اما دختران علاقه‌مند می‌توانند از طریق مراکز خصوصی اقدام به اخذ مدرک خلبانی کنند، یا می‌توانند در هنرستان‌های پرواز دخترانه ثبت نام کرده و ادامه‌ی تحصیل دهند. اما باید این نکته را نیز ذکر کرد که گرفتن مجوز پرواز برای دختران کمی سخت است.
✅ مهارت‌های لازم برای خلبانی
علاوه بر کسب نمره‌ی قبولی و احراز صلاحیت و سلامت جسمی، دانشجویان شروع به آموختن دروس مربوط به این رشته می‌کنند و دوره‌های عملی پرواز را نیز کنار دروس تئوری آموزش می‌بینند و در نهایت موفق به اخذ گواهی نامه‌های مربوطه و مدرک این رشته می‌گردند. پس از اتمام درس، فارغ التحصیلان می‌توانند در نیروی هوایی ارتش یا شرکت‌های هواپیمایی خصوصی شروع به کار کنند.
این موارد مهارت‌های لازم و ضروری برای ورود به عرصه‌ی خلبانی بودند، اما علاوه بر این نکات یک شخص باید مهارت و ویژگی‌های دیگری را نیز در خود پرورش دهد تا بتواند از پس وظایف سنگین شغل خلبانی برآید، که در ادامه‌ی مطلب به چند مورد از این مهارت‌ها اشاره خواهیم کرد.
اعتماد به نفس بالا
یک خلبان باید توانایی بالایی برا اخذ تصمیمات لازم در شرایط خاص و بحرانی داشته باشد و بتواند تصمیات خود را با اطمینان کامل گرفته و اجرا کند و عواقب تصمیمات خود را مدیریت کند. او باید به آموزش‌هایی که در دوران تحصیل گذرانده، اطمینان داشته باشد و اعتماد زیادی به دانسته‌های خود داشته باشد و از اعتماد به نفس بالایی برخوردار باشد.
انجام چند کار به طور همزمان
یک خلبان در حین پرواز باید توانایی این را داشته باشد تا همزمان بتواند بر چندین کار و مسئولیت که برعهده‌ی اوست مدیریت داشته باشد، زیرا در شرایط حساس و بحرانی به این مهارت احساس نیاز می‌شود.
مدیریت زمان
یک خلبان باید توانایی مدیریت وظایف پیچیده و مسئولیت‌های محوله در مدت زمان معین که برای اون تعیین می‌شود را داشته باشد. مخصوصاً در انجام عملیات‌ها و پروازهای حساس و حیاتی این مهارت نقش تعیین کننده و حیاتی دارد.
توانایی حل مسئله
یک خلبان باید توانایی حل مسائلی را داشته باشد که شاید برای بقیه‌ی افراد عادی، چالش برانگیز و سخت باشد. او باید تمام مسائل، گزینه‌ها و متغیرها را به صورت همزمان در ذهن خود پردازش کرده و در مدت زمان کمی به یک راه حل برسد.
سازگاری
شغل خلبانی دارای زمان و برنامه‌ی معینی نیست و خلبانان ممکن است در طول هفته در ساعت‌های مختلفی مجبور به پرواز یا زندگی در نقاط مختلف شوند و از این لحاظ باید از آمادگی کافی برای سازگاری با شرایط زندگی و ساعات کاری نا منظم شغل خلبانی برخوردار باشند.
شاید بگویید این مهارت‌ها در تمامی شغل‌ها و حرفه‌ها مورد نیاز است. بله درست است اما باید دقت داشته باشیم در بقیه‌ی شغل‌ها حل مسئله و یافتن راه حل برای مشکلات در محدوده‌ی زمانی مشخصی انجام نمی‌گیرد، یا اگر راه حلی درست پیش بینی نشده باشد ضرر جانی ندارد، اما در شغل خلبانی همه چیز در ثانیه‌ها خلاصه می‌شود و یک حرکت نادرست به قیمت جان مسافرین و خدمه و از بین رفتن سرمایه‌ی یک شرکت تمام می‌شود. به همین دلیل مهارت‌های بالا در خلبانی بسیار ضروری و لازم است.
قبل از انتخاب این رشته باید به نکات مهم در مورد تحصیلات و شغل آینده‌ی خلبانی دقت کنید. این رشته در دانشگاه نظامی تدریس می‌شود و باید بدانید آیا نظم و شرایط سخت یک دانشگاه نظامی برای شما قابل تحمل است و توانایی مدیریت آن را دارید؟ یا اگر قصد دارید این رشته را در آموزشگاه‌های خصوصی فرا بگیرید، باید از هزینه‌های آن باخبر باشید. اغلب این مراکز خصوصی هزینه و شهریه‌های بالایی از دانشجویان اخذ می‌کنند. دانشجویان این رشته باید زبان انگلیسی را به صورت خیلی خوب و کامل آموزش دیده باشند، چون تمامی دروس آن‌ها به این زبان تدریس می‌شود.
برای ورود به عرصه‌ی خلبانی باید توجه داشته باشید هم دوران تحصیل و هم در انجام شغل، زندگی یک خلبان با افراد عادی تفاوت زیادی دارد. سفرهای پی درپی، خطرات سفرهای هوایی، استرس پرواز، مسئولیت جان مسافرین، پروازهای غیرمنتظره و دوری از خانواده و مسائل زیادی که زندگی یک خلبان را تحت الشعاع خود قرار می‌دهد و شرایط را برای او سخت می‌کند، که یک فرد برای انتخاب این شغل باید علاقه‌ی فراوانی به این حیطه داشته باشد تا بتواند مشکلات و شرایط خاص آن را تحمل کند.
توانایی مدیریت بحران و حفظ قوه تعقل و تفکر و خونسردی حتی تا دم مرگ از جمله توانایی‌هایی است که یک خلبان به آن نیاز دارد. از سوی دیگر یک خلبان به لحاظ تنظیم ساعات پرواز در اوقات متفاوت نمی‌تواند برنامه‌ریزی دقیقی برای زندگی شخصی خود داشته باشد، که تمامی این نقاط باید قبل از ورود به این شغل مورد بررسی قرار گیرند. سلامت روحی و جسمی قبل از ورود به این رشته کافی نخواهد بود، بلکه یک خلبان همواره باید از سلامت جسمی و روحی خود اطمینان حاصل کند و بنابر آیین نامه‌های سازمان هوایی کشور باید در دوره‌های لازم شرکت کند تا در این مورد اطمینان حاصل شود.
هر شخص با توجه به علایق و استعداد‌های خویش باید از انتخاب این رشته و شغل اطمینان کافی داشته باشد. همانطور که گفته شد شرایط سخت این رشته نیازمند علاقه و عشق فراوان است، تا فرد بتواند سختی‌های آن را تحمل کند. بعد از علاقه، داشتن استعداد‌های لازم که در مطلب بالا نیز ذکر شد بسیار مهم و حیاتی هستند. قبل از ورود به این رشته تحقیقات زیادی پیرامون آن انجام دهید و با مشاوران آگاه مشورت کنید و در صورت امکان با افرادی که در این شغل مشغول هستند، مشورت کنید تا حقایق این شغل برای شما آشکار شود و با ذهنی آگاه و روشن تصمیم به انتخاب این رشته‌ی سخت و پرطرفدار کنید.
