آن‌چه که دانش‌آموزان باید در مورد جمعیت جهان و توسعه پایدار بدانند
جمعیت جهان به‌سرعت در حال افزایش است. صدها هزار سال طول کشید تا جمعیت از آستانه یک میلیارد عبور کرد، اما طی دو قرن بعد هفت برابر شد و در سال 2011 به هفت میلیارد رسید. ازآنجایی‌که رشد ثابت بوده است، با رقم فعلی 7.7 میلیارد، پیش‌بینی‌ها نشان‌دهنده رسیدن به 8.5 میلیارد در سال 2030 و 9.7 میلیارد در سال 2050 و 10.9 میلیارد در سال 2100 است.
با چنین سرعتی، سیاره ما به‌زودی پرجمعیت خواهد شد که احتمالاً بر تمام 17 هدف توسعه پایدار (SDGs) پیشنهاد شده توسط سازمان ملل متحد (UN) در سال 2015، در پلن 2030 آنها برای توسعه پایدار، تأثیر منفی خواهد گذاشت. این دستور کار (توسعهٔ پایدار) ریشه در کنفرانس قبلی سازمان ملل در مورد محیط زیست و توسعه دارد که در سال 1992 در ریودوژانیرو برگزار شد، جایی که اصول توسعه پایدار تدوین شد. بر اساس اولین اصل از این اصول، انسان در مرکز توجه به توسعه پایدار قرار دارد و «استحقاق یک زندگی سالم و سازنده در هماهنگی با طبیعت را دارد». بیایید نگاهی عمیق به موضوع جمعیت جهان و توسعه پایدار و نحوه مطالعه آن بیندازیم.
✅ تأثیر رشد جمعیت بر توسعه پایدار و راه‌حل‌های پیشنهادی
تأثیر منفی رشد جمعیت بر توسعه پایدار قبلاً توسط صندوق جمعیت سازمان ملل متحد (UNFPA) در گزارش 2012 تأیید شده است.
این گزارش استدلال می‌کند که:
- رشد جمعیت به طور قابل‌توجهی فشارهای محیطی را افزایش می‌دهد، زیرا منابع بیشتری برای تأمین معاش جمعیتی که به‌سرعت درحال‌رشد هستند موردنیاز است.
- رشد جمعیت به طور فزاینده‌ای بین کشورها متفاوت است و در کشورهای کمتر توسعه‌یافته بسیار بالا باقی می‌ماند.
- و رشد جمعیت در داخل کشورها نیز با شهرنشینی سریع، تغییر آسیب‌پذیری‌ها و ایجاد فرصت‌های جدید، متفاوت است.
راه‌حل‌هایی که صندوق جمعیت سازمان ملل پیشنهاد می‌کند شامل شناسایی زیر جمعیت‌هایی است که بیشتر در تخریب محیط‌زیست نقش دارند و آن‌هایی که در برابر پیامدهای آن آسیب‌پذیرتر هستند.
مثلاً برخی از راه‌حل‌ها شامل ابداع سیاست‌های پایدار باهدف قراردادن این زیر جمعیت‌ها؛ تسهیل افزایش شهرنشینی با اطمینان از تحت کنترل بودن مخاطرات و آسیب‌پذیری‌های زیست‌محیطی؛ و سرمایه‌گذاری در سرانه‌های انسانی، مانند آموزش مردم و سلامت (باروری) به‌منظور کاهش رشد جمعیت، تسریع رسیدن به فناوری‌های سبز و پایدار، و بهبود ظرفیت‌های سازگاری مردم با تغییرات محیطی.
بیشتر بخوانید (تفکر راهبردی / اهمیت و اجزای تفکر راهبردی و نحوه تقویت آن)
✅ ابعاد توسعهٔ پایدار
در دستور کار سازمان ملل متحد در سال 2015، توسعه پایدار در کنار سه بعد توصیف شده است که باید یکپارچه و متعادل باشند تا ثبات بلندمدت اقتصادی و محیط‌زیستی فراهم شود که این ابعاد عبارت‌اند از:
- بعد اقتصادی، با اهداف توسعه پایدار مانند ریشه‌کنی فقر و گرسنگی، ارائه کار شایسته و رشد اقتصادی و تقویت مصرف و تولید مسئولانه.
- بعد اجتماعی، با اهداف توسعه پایدار که شامل افزایش سلامت و رفاه خوب، کاهش نابرابری بین افراد غنی و فقیر و همچنین بین جنسیت‌ها، و ارائه دسترسی به آموزش باکیفیت است.
- و بعد زیست‌محیطی که با SSDGها بر حفاظت از آب‌وهوا و زندگی در خشکی و زیر آب، و دسترسی به انرژی مقرون‌به‌صرفه و پاک متمرکز شده است.
متأسفانه، تقریباً یک دهه بعد از هشدارهای گزارش شده در سال 2012 و راه‌حل‌های پیشنهادی آن، به نظر نمی‌رسد که وضعیت بهبود قابل‌توجهی داشته باشد. رشد جمعیت همچنان اثرات مضری اساساً بر همه SDG ها، در کنار ابعاد اقتصادی، اجتماعی و زیست‌محیطی آنها دارد. با افزایش فقر و عدم دسترسی به غذا، آب و بهداشت، کاهش سلامت و رفاه، تقویت نابرابری‌های طبقاتی و جنسیتی و به خطر انداختن اقلیم و محیط‌زیست، رشد جمعیت یکی از مهم‌ترین مشکلاتی است که در دهه‌های آینده باید به آن پرداخته شود.
✅ نقش آموزش در توسعهٔ پایدار
همان‌طور که سازمان ملل استدلال می‌کند، دسترسی به آموزش باکیفیت یک کلید اساسی برای حل این مشکل است. در گزارشی درباره جمعیت، آموزش و توسعه که در اوایل سال 2003 منتشر شد، بخش جمعیت سازمان ملل متحد ادعا می‌کند که از طریق آموزش، «افراد بهتر می‌توانند از سبک زندگی سالم لذت ببرند، به تعداد مطلوب و فاصله‌گذاری کودکان دست یابند، و نوع کاری را که می‌خواهند به عهده بگیرند، انجام دهند و در مجموع زندگی‌شان را بهتر مدیریت کنند». افزایش آموزش به‌شدت با رشد اقتصادی و کاهش فقر و همچنین با تنظیم بهتر خانواده مرتبط است که منجر به کاهش نرخ باروری و در نتیجه پویایی جمعیت پایدارتر می‌شود.
بااین‌حال، طبق گزارش سازمان ملل، در پایان سال 2020، هنوز 773 میلیون بزرگسال و جوان فاقد مهارت‌های اولیه سواد خواندن و نوشتن بودند، همچنین 617 میلیون کودک و نوجوان قادر به دستیابی به حداقل مهارت‌های خواندن و ریاضیات نبودند.
برنامه‌های آموزش عالی، به‌ویژه برنامه‌هایی که بر رابطه پیچیده بین پویایی جمعیت و پایداری متمرکز هستند، مانند جغرافیا، مطالعات توسعه یا مطالعات پایداری، می‌توانند برای مقابله با این موضوع بسیار مفید باشند. آنها می‌توانند به دانش‌آموزان کمک کنند تا وضعیت جهانی معاصر را به‌درستی تحلیل کنند و راه‌حل‌های عملی برای خروج از مخمصه‌ای که در آن قرار داریم ارائه دهند.
خوشبختانه، تعداد فزاینده‌ای از مدارک بین‌رشته‌ای لیسانس، کارشناسی ارشد و دکترا با تمرکز بر پایداری وجود دارد که بیشتر آنها به مشکل پویایی جمعیت نیز می‌پردازند. این برنامه‌ها از طریق تأکید بر فرا‌رشته‌ای بودن، تفکر انتقادی و نوآوری، برای آموزش تحلیلگران و سیاست‌گذاران فردا، عالی هستند. همچنین آنها شامل تحقیقات مشترک و انتقال دانش میان اقتصاددانان خبره، دانشمندان علوم اجتماعی و محیط‌بانان، از طریق سمینارها و کنفرانس‌ها می‌شوند تا به‌درستی به روابط متقابل پیچیده بین سه بعد توسعه پایدار که توسط سازمان ملل متحد شناسایی شده است، پرداخته شود.
بیشتر بخوانید (شکاف مهارتی: ۸ مهارتی که باید در کنار رشته‌ی تحصیلی خود یاد بگیرید)
✅ پایداری آموزش عالی (HESI) و نقش آن در توسعهٔ پایدار
بااین‌حال، تحقیقات آکادمیک به‌تنهایی نمی‌تواند برای ایجاد تأثیر واقعی در جهان کافی باشد. به‌منظور ارتباط دانشگاه با جامعه به‌طورکلی، سازمان ملل متحد ابتکار پایداری آموزش عالی (HESI) را در سال 2012 ایجاد کرد. HESI از طریق ارتباط نزدیک خود با سازمان ملل متحد، بیش از 300 دانشگاه از سراسر جهان را با ارتباطات قوی بین تحقیقات خود و عموم و بخش خصوصی، مردم فراهم می‌کند، با ایجاد بستری که در آن دانشجویان، استادان، دانشمندان، سیاست‌گذاران و ذی‌نفعان کلیدی آموزش می‌توانند به‌منظور رسیدگی به چالش‌های پیشروی انسان و محیط‌زیست با یکدیگر همکاری کنند.
اگرچه شرایط دشوار است، اما همه این فعالیت‌ها به همراه دانشجویان، فارغ‌التحصیلان، و علاقه، تعهد، نوآوری و گشاده‌رویی اساتید، باید ما را خوش‌بین کند و بیش از حد دلیل کافی بر صحت یکی از بیانیه‌های کلیدی سازمان ملل باشد: پویایی جمعیت سرنوشت نیست. تغییر از طریق مجموعه‌ای از سیاست‌ها امکان‌پذیر است که به حقوق و آزادی‌های بشر احترام می‌گذارد و به کاهش باروری کمک می‌کند، به‌ویژه دسترسی به مراقبت‌های سلامت جنسی و باروری، آموزش فراتر از سطح ابتدایی، و توانمندسازی زنان.
منبع: phdstudies
