آزمون پیشرفت تحصیلی: اهمیت آزمون‌های پیشرفت تحصیلی روی پیشرفت درسی دانش‌آموزان
آزمون یا امتحان، عملی است که از طریق آن دانش، مهارت، توانایی، آمادگی جسمانی یا سایر موضوع‌ها (مثل باور) در افراد سنجش می‌شود. آزمون پیشرفت تحصیلی نیز نوعی آزمون توانایی است که برای سنجش و ارزیابی میزان دانش، اطلاعات، معلومات و مهارت‌های یک دانش‌آموز ساخته شده است و نشان می‌دهد فرد تا لحظه‌ی اجرای آزمون قادر به انجام چه کارها و ارائه‌ی چه اطلاعاتی است.
ما در مطلب زیر می‌خواهیم در مورد آزمون پیشرفت تحصیلی، اهمیت و اهداف آن با شما صحبت کنیم.
✅ آزمون چیست؟
“آزمون، عملی است که بعد از اتمام آموزشی خاص برای افراد برگزار می‌شود تا بتوان توسط آن به این نکته پی برد که افراد تا چه حد توانسته‌اند آموزش مورد نظر را دریافت کنند.”
در واقع برگزاری یک آزمون هم برای آزمون‌دهنده و هم آزمون گیرنده از اهمیت بالایی برخوردار است. آزمون‌دهنده به میزان آموخته‌ها و سطح آموزشی خود و نکات ضعف و قوت خویش پی می‌برد و آموزش‌دهنده نیز با بررسی جواب‌های آزمون به نحوه‌ی آموزش خود، نقاط ضعف و قوت نحوه‌ی تدریس و همچنین به میزان توانایی‌های دانش‌آموزان خود پی می‌برد و در صورت نیاز دست به تغییرات مهمی می‌زند.
در واقع این سنجش می‌تواند آثار مثبتی برای افراد داشته باشد. آزمون‌ها می‌توانند توسط ابزارهای مختلف و نوع و مدل‌های مختلف برگزار شوند و آثار و نتایج متفاوتی را ارائه دهند.
✅ آزمون پیشرفت تحصیلی
نوعی از آزمون‌های توانایی مثل آزمون ریاضیات، تاریخ، زبان، روانشناسی و … که برای سنجش و ارزیابی میزان دانش، اطلاعات، معلومات و مهارت‌های یک دانش‌آموز ساخته شده و نشان می‌دهد که فرد تا لحظه‌ی اجرای آزمون قادر به انجام چه کارها و ارائه‌ی چه اطلاعاتی است، آزمون‌های پیشرفت تحصیلی نام دارند.
دانش آموزان هر سال طی استانداردهای آموزش‌وپرورش، با روش‌ها و آزمون‌های مختلف ارزشیابی، سنجیده می‌شوند. در واقع امتحاناتی که در طول ترم و یا پایان هر ترم گرفته می‌شود از این قبیل آزمون‌های ارزشیابی پیشرفت تحصیلی هستند.
مهم‌ترین وسیله‌ی اندازه‌گیری پیشرفت تحصیلی، آزمون است و آزمون‌های کتبی یا مداد و کاغذی از نوع مرسوم برای ارزشیابی پیشرفت تحصیلی می‌باشند.
این آزمون‌ها می‌توانند به صورت تستی یا تشریحی انجام گیرند و هر کدام می‌تواند نتایج متفاوتی از مهارت‌ها و یادگیری‌های دانش‌آموزان را در اختیار مربیان قرار دهد.
در دوران مدرسه و تحصیل دانش‌آموزان، معلمان می‌توانند با برگزاری چنین آزمون‌هایی به میزان یادگیری دانش‌آموزان از لحاظ کمی و کیفی پی ببرند.
با اینکه این آزمون‌ها از مهم‌ترین ابزارهای سنجش توانایی‌ها و مهارت‌های دانش‌آموزان به شمار می‌روند اما اگر در زمان درست برگزار نشوند یا به صورت اشتباه و توسط افراد ناآگاه تفسیر شوند نه‌تنها نمی‌تواند نتایج مطلوبی ارائه دهند بلکه برعکس عمل کرده و موجب دلسردی دانش آموزان از تحصیل شوند و معلمان را به سمت تصمیمات غلط درباره‌ی دانش‌آموزان سوق دهند.
پس باید قبل از انجام چنین ارزیابی‌هایی زمان و نحوه‌ی برگزاری آزمون و استاندارد بودن سؤالات بررسی شود. اکثر معلمان نمی‌دانند نتایج آزمون‌ها را چگونه تفسیر کنند و ممکن است فقط بر اساس نمره‌ی یک آزمون دست به تصمیمات گسترده‌ای در مورد توانایی فرد بزنند.
معمولاً برای گرفتن نتایج بهتر از این آزمون‌ها، آزمون‌های هوش نیز از افراد گرفته می‌شود که تطابق این دو آزمون می‌تواند نتایج خوبی را ارائه دهد. آزمون هوش میزان دانش، استعداد و قابلیت‌های هوش کلامی و عملی یا مجموعه‌ای از توانایی‌های نسبتاً مستقل فرد را ارزیابی می‌کند. این آزمون‌ها می‌تواند هم به صورت استاندارد و هم به صورت معلم ساخته برگزار شوند.
✅ اهداف این آزمون‌ها
مهم‌ترین مسئولیت مدارس برنامه‌ریزی برای آموزش و یادگیری است. برای آنکه آموزش به یادگیری درست منتهی شود باید برای آن برنامه‌ریزی انجام گیرد. طراحی آموزشی شامل کلیه‌ی تجارب و فرصت‌های یاددهی و یادگیری است که از جانب معلمان و مربیان به‌منظور ایجاد تغییرات مطلوب در رفتار فراگیران طراحی و اجرا می‌شود و بازده آن مورد ارزشیابی قرار می‌گیرد.
آزمون‌های پیشرفت تحصیلی به‌عنوان جزو جدانشدنی فرایند آموزش و یادگیری محسوب می‌شود که هدف آن کشف مشکلات آموزش و یادگیری و برنامه‌ریزی برای رفع این مشکلات است.
آزمون‌های پیشرفت تحصیلی می‌تواند به‌عنوان عامل مؤثر در تشخیص شیوه‌ی صحیح تدریس و کمک به ارتقا و اعتلای آن یاری‌رسان معلمان و مربیان باشد. بر اساس نتایج حاصله از آزمون پیشرفت تحصیلی می‌توان در انتخاب معلمان کارآمد و شیوه‌ی تدریس مؤثر تصمیم‌گیری نمود.
دانش‌آموزان با بررسی نتایج این آزمون‌ها می‌توانند به نقاط ضعف و قوت خود آگاهی پیدا نموده و درصدد رفع یا تقویت آن نقاط باشند. والدین نیز می‌توانند با آگاهی از نتایج این آزمون‌ها در جهت رفع مشکلات آموزشی فرزندانشان یاری‌رسان باشند و شرایط را برای یادگیری بهتر آنان فراهم کنند.
معلمان نیز می‌توانند با استفاده از نتایج این آزمون‌ها برنامه‌ی درسی جدیدی تدوین کنند تا بتوانند مشکلات آموزشی خود را بهبود بخشند و برنامه و شیوه‌ی درسی جدیدی تدوین کنند.
✅ ویژگی آزمون پیشرفت تحصیلی استاندارد
آزمون‌هایی که به صورت استاندارد و مطابق قوانین موجود در این زمینه طرح‌ریزی می‌شوند، به حالتی هستند که سؤالات آن‌ها به صورت تصادفی انتخاب نمی‌گردند، بلکه سؤالات بنا بر اهمیتی که دارند مطرح می‌شوند. ازآنجایی‌که سؤالات برحسب درجه‌ی دشواری تنظیم می‌شوند نتایج آن، طبقه‌بندی دقیق دانش‌آموزان را امکان‌پذیر می‌سازد.
افرادی که قصد دارند برای دانش‌آموزان آزمون‌های پیشرفت تحصیلی ترتیب دهند، بهتر است در این مورد مطالعه و تحقیق کنند و با استانداردها و آزمون‌های پیشرفت تحصیلی معروف و نوع سؤالات آن‌ها آشنا شوند تا بتوانند نتیجه‌ی درستی از این آزمون‌ها بگیرند.
✅ تست‌های معروف این حوزه
اغلب آزمون‌های پیشرفت تحصیلی به صورت مجموعه‌هایی ارائه می‌شوند که حیطه‌های مختلف را ارزیابی می‌کنند. آزمون پیشرفت استنفورد، آزمون‌های پیشرفت متروپولی‌تان و آزمون مهارت‌های اساسی آیوا از مهم‌ترین ابزارهای ارزیابی پیشرفت تحصیلی‌اند که سطوح مختلفی چون خواندن، ریاضیات، علوم، زبان و علوم اجتماعی و … را ارزیابی می‌کنند.
✅ عوامل مؤثر بر پیشرفت تحصیلی
عوامل زیادی روی پیشرفت یا افت تحصیلی فرد اثر دارند که با آگاهی از این عوامل می‌توان در تفسیر نتایج آزمون و ارائه‌ی راه‌حل‌های مفید از آن‌ها استفاده کرد. این عوامل عبارت‌اند از:
- هوش و استعداد فرد
- انگیزه و علایق فرد
- نوع برنامه‌ی درسی
- میزان تحصیلات اعضای خانواده به‌خصوص والدین
- نوع اساتید و مربیان و نحوه‌ی تدریس آنان
این آزمون‌ها می‌تواند به صورت خاص و یا کلی و عمومی برگزار شوند. در حالت اول می‌توان در یک مبحث کلی مانند درس ریاضی یا زبان اقدام به تهیه و برگزاری چنین آزمون‌هایی کرد و به مهارت‌ها و میزان یادگیری دانش‌آموزان در آن حیطه‌ی خاص دست یافت.
در برخی موارد هم می‌توان یک آزمون عمومی و کلی برگزار کرد و با بررسی تمامی مباحث درسی یک نتیجه‌ی کلی از پیشرفت درسی و تحصیلی دانش‌آموز به دست آورد.
